هوای نفس

[کبوتر حرم]

مبارزه با هوای نفس، فلسفۀ مشکلات دنیا

فلسفه پدید آمدن مشکلات، دادن این مهارت به انسان است که با هوای نفس خود مبارزه بکند، فلسفۀ پدید آمدن مشکل در زندگی این است که تو یاد بگیری با مشکل زندگی کنی، فلسفۀ تعارض داشتن برخی از دستورات الهی با تمایلات ما این است که ما یاد بگیریم با هوای نفس مبارزه کنیم. اگر ما نتوانیم این فلسفه را درک کنیم، در حیات دنیوی خود نمی‌توانیم با مشکلات درست برخورد کنیم و آنها را زیبا تحمل کنیم.

در مقام تشریع، هر چیزی را که خداوند «خوب» دانسته و به تو دستور داده است، اگر آن را بخواهی، این نیاز واقعی تو و مطابق فطرت توست و اشکالی ندارد که دلت آن را بخواهد. امّا هر چیزی را که بَد دانسته و دستور داده است که آن را نخواهی، اگر دلت خواست این هوای نفس است.

در مقام تکوین هم همین است. هر چیزی را که خداوند به تو داده، اگر به آن «راضی»بودی و همان را هم دلت خواست، این درست است. امّا هر چیزی را که خداوند به تو نداده است، اگر «دلت خواست»، این هوای نفس است. چون تو اضافه بر آنچه که خدا برای تو مقرر نموده، طلب کردی در حالی که اگر چنین چیزی واقعاً نیاز تو بود، خدا خودش به تو عطا می‌فرمود.

توجه به همین دو نکته، آدم را به مقام رضا و عبودیت می‌رساند.

در مواجهة با مشکلات هم، باید توجه داشت که اکثر مشکلات انسان به خاطر پاسخ دادن به نیازهای غیرواقعی و نفسانی بوجود می‌آید.


چند نمونه برای موقعیت‌های مبارزه با هوا

1. یکی از مصادیق مبارزه با هوای نفس هنگام غذا خوردن است. وقتی غذا خوردید اگر احساس کردید که دارید سیر می‌شوید دیگر نخورید؛ بقیه‌اش هوای نفس است.

2. یکی دیگر از مصادیق مبارزه با نفس، هنگام خوابیدن است، مقدار کمی استراحت کردید بیدار شوید که خوابیدن بعد از آن نیاز نیست و هوای نفس است. بعد اگر لازم شد، دوباره استراحت کنید.

3. یکی از مصادیق مبارزه با هوای نفس، در حرف زدن است. هر حرفی را که دلت خواست نزن، حتی اگر حرف درستی بود به خاطر دوری از هوای نفس سکوت کن؛ البته نه سکوت بی جا که مانند حرف زدن بی جا مذموم است.