آموزش احكام

[هُدهُد صبا]

احکام احياء مناسبتهاى دينى ، مراسم عزادارى

طبق نظرات مقام معظّم رهبری مد ظلّه العالی (بخش اول)


س 1440: در حسينيه ها و مساجد بيشتر مناطق بخصوص روستاها مراسم شبيه خوانى به (شبيه خوانى: نمايش وقايع حادثه كربلا است كه بصورت سنتى در يك مكان ثابت و يا در حال حركت در مسيرهاى عزادارى حسينى انجام مى شود) اعتبار اينكه از سنتهاى قديمى است برگزار مى شود كه گاهى اثر مثبتى در نفوس مردم دارد، اين مراسم چه حكمى دارند؟

اگر مراسم شبيه خوانى مشتمل بر امور دروغ و باطل نباشند و مستلزم مفسده هم نباشند و با توجه به مقتضيات زمان باعث وهن مذهب حق هم نشوند، اشكال ندارند، ولى در عين حال بهتر است كه به جاى آنها، مجالس وعظ و ارشاد و ذكر مصائب حسينى و مرثيه خوانى بر پا شود.


س 1441: استفاده از طبل و سنج و شيپور و همچنين زنجيرهايى كه داراى تيغ هستند در مجالس و دسته هاى عزادارى چه حكمى دارد؟

اگر استفاده از زنجيرهاى مزبور موجب وهن مذهب در برابر مردم شود و يا باعث ضرر بدنى قابل توجهى گردد، جايز نيست ولى استفاده از شيپور و طبل و سنج به نحو متعارف اشكال ندارد.


س 1442: در بعضى از مساجد در ايام عزادارى از عَلَم هاى متعددى استفاده مى شود كه (چوب يا آهن بزرگى است كه به صورت افقى بر روى كتف انسان در جلوى هيئت ها و دسته هاى عزادارى حسينى به عنوان نوعى شعار حمل مى شود و بالاى آن صفحه هاى فنرى قابل انعطافى وجود دارد كه مزيّن به پَر و جواهرات و مجسمه و غيرآنهاست) داراى تزئينات زياد و گرانبهايى است و گاهى موجب سؤال متدينين از اصل فلسفه آنها مى گردد و در برنامه هاى تبليغى خلل ايجاد مى كند و حتّى با اهداف مقدس مسجد تعارض دارد، حكم شرعى در اين رابطه چيست؟

اگر قرار دادن آنها در مسجد با شئونات عرفى مسجد منافات داشته باشد و يا براى نمازگزاران مزاحمت ايجاد كند، اشكال دارد.


س 1443: اگر شخصى عَلَمى را براى عزادارى سيدالشهدا «عليه السلام» نذر كرده باشد، آيا جايز است مسئولين حسينيه از قبول آن خوددارى كنند؟

اين نذر، متولّى حسينيه و هيئت امناء آن را ملزم به قبول عَلَم نمى كند.


س 1444: استفاده از عَلَم در مراسم عزادارى سيدالشهدا «عليه السلام» با قرار دادن آن در مجلس عزا يا حمل آن در دسته عزادارى چه حكمى دارد؟

فى نفسه اشكال ندارد ولى نبايد اين امور جزء دين شمرده شوند.


س 1445: اگر بعضى از واجبات از مكلّف به سبب شركت در مجالس عزادارى فوت شود مثلا نماز صبح قضا شود، آيا بهتر است بعد از اين در اين مجالس شركت نكند يا اينكه عدم شركت او باعث دورى از اهل بيت «عليه السلام » مى شود؟

بديهى است كه نمازِ واجب، مقدم بر فضيلت شركت در مجالس عزادارى اهل بيت «عليهم السلام » است و ترك نماز و فوت شدن آن به بهانه شركت در عزادارى امام حسين «عليه السلام» جايز نيست، ولى شركت در عزادارى بگونه اى كه مزاحم نماز نباشد ممكن و از مستحبات مؤكّد است.


س 1446: در بعضى از هيئت هاى مذهبى مصيبت هايى خوانده مى شود كه مستند به مقتل معتبرى نيست و از هيچ عالم يا مرجعى هم شنيده نشده است و هنگامى كه از خواننده مصيبت از منبع آن سؤال مى شود، پاسخ مى دهند كه اهل بيت(ع) اينگونه به ما فهمانده اند و يا ما را راهنمايى كرده اند و واقعه كربلا فقط در مقاتل نيست و منبع آن هم فقط گفته هاى علما نمى باشد بلكه گاهى بعضى از امور براى مدّاح يا خطيب حسينى از راه الهام و مكاشفه مكشوف مى شود، سؤال من اين است كه آيا نقل وقايع از اين طريق صحيح است يا خير؟ و در صورتى كه صحيح نباشد، تكليف شنوندگان چيست؟

نقل مطالب به صورت مزبور بدون اينكه مستند به روايتى باشد و يا در تاريخ ثابت شده باشد، وجه شرعى ندارد مگر آنكه نقل آن به عنوان بيان حال به حسب برداشت متكلّم بوده و علم به خلاف بودن آن، نداشته باشد و تكليف شنوندگان نهى از منكر است بشرطى كه موضوع و شرايط آن نزد آنان ثابت شده باشد.


س 1447: از ساختمان حسينيه صداى قرائت قرآن و مجالس حسينى بسيار بلند پخش مى شود بطورى كه صداى آن از بيرون شهر هم شنيده مى شود واين امر منجر به سلب آسايش همسايگان شده است و مسئولين و سخنرانان حسينيه اصرار به ادامه آن دارند، اين عمل چه حكمى دارد؟

اگر چه اقامه مراسم و شعائر دينى در زمانهاى مناسب در حسينيه از بهترين كارها و جزو مستحبات مؤكّد مى باشد، ولى واجب است برگزاركنندگان مراسم و عزاداران تا حد امكان از اذيّت و ايجاد مزاحمت براى همسايگان بپرهيزند هر چند با كم كردن صداى بلندگو و تغيير جهت آن به طرف داخل حسينيه باشد.


س 1448: نظر شريف حضرتعالى نسبت به ادامه حركت دسته هاى عزادارى در شبهاى محرم تا نصف شب همراه با استفاده از طبل و نى چيست؟

به راه انداختن دسته هاى عزادارى براى سيدالشهدا و اصحاب او «عليهم السلام» و شركت در امثال اين مراسم امر بسيار پسنديده ومطلوبى است و از بزرگترين اعمالى است كه انسان را به خداوند نزديك مى كند، ولى بايد از هر عملى كه باعث اذيّت ديگران مى شود و يا فى نفسه از نظر شرعى حرام است، پرهيز كرد.


س 1449: استفاده از آلات موسيقى مانند اُرگ (از آلات موسيقى و شبيه پيانو است) و سنج و غير آنها در مراسم عزادارى چه حكمى دارد؟

استفاده از آلات موسيقى، مناسب با عزادارى سالار شهيدان نيست و شايسته است مراسم عزادارى به همان صورت متعارفى كه از قديم متداول بوده برگزار شود.


س 1450: آيا آنچه متداول شده كه به عنوان عزادارى براى امام حسين «عليه السلام» گوشت بدن را سوراخ كرده و قفل و سنگ كيلو به آن آويزان مى كنند، جايز است؟

اين گونه اعمال كه موجب وهن مذهب مى شوند جايز نيست.


س 1451: اگر انسان در زيارتگاههاى ائمه «عليهم السلام» خود را به زمين بيندازد و همانند بعضى از مردم كه صورت و سينه خود را برزمين مى مالند تا از آن خون جارى شود و به همان حالت وارد حرم مى شوند، عمل كند چه حكمى دارد؟

اين اعمال كه به عنوان اظهار حزن و عزادارى سنّتى و محبت ائمه «عليهم السلام» محسوب نمى شوند از نظر شرعى اعتبارى ندارند، بلكه اگرمنجر به ضرر بدنى قابل توجه و يا وهن مذهب شوند، جايز نيست.


س 1452: در بعضى از مناطق زنان مراسمى را به اسم سفره حضرت ابوالفضل «عليه السلام»براى اجراى برنامه هايى به عنوان جشن عروسى حضرت فاطمه «عليهاالسلام» برگزار مى كنند و در آن شعرهاى عروسى خوانده و كف مى زنند و سپس شروع به رقص مى كنند، انجام اين امور چه حكمى دارد؟

برگزارى اين جشنها و مراسم اگر همراه با ذكر اكاذيب و مطالب باطل نبوده و موجب وهن مذهب نشود، فى نفسه اشكال ندارد و امّا رقص، اگر به گونه اى شهوت برانگيز يا مستلزم فعل حرام باشد، جايز نيست.


س 1453: باقيمانده اموالى كه به عنوان هزينه هاى مراسم عاشوراى امام حسين «عليه السلام» جمع آورى مى شود، در چه موردى بايد خرج شود؟

مى توان اموال باقيمانده را با كسب اجازه اهداء كنندگان آنها در امور خيريه مصرف كرد و يا آنها را براى مصرف در مجالس عزادارى آينده نگه داشت.


س 1454: آيا جايز است در ايام محرم از افراد خيّر اموالى را جمع آورى كرد و با تقسيم آنها به سهم هاى مختلف، قسمتى را به قارى قرآن و مرثيه خوان و سخنران داد و باقيمانده را براى برگزارى مجالس مصرف كرد؟

اگر با رضايت و موافقت صاحبان اموال باشد، اشكال ندارد.


س 1455: آيا جايز است زنان با حفظ حجاب و پوشيدن لباس خاصى كه بدن آنان را بپوشاند، در دسته هاى سينه زنى و زنجير زنى شركت كنند؟

شركت زنان در دسته هاى سينه زنى و زنجير زنى شايسته نيست.


س 1456: اگر قمه زدن در عزادارى ائمه «عليهم السلام» موجب مرگ شخص شود، آيا اين عمل خودكشى محسوب مى شود؟

اگر اين عمل عادتا منجر به فوت نمى شود حكم خودكشى را ندارد ولى اگر از همان ابتدا خوف خطر جانى براى او وجود داشته و در عين حال اين كار را انجام داده و منجر به فوت وى شده است، حكم خود كشى را دارد.


س 1457: آيا شركت در مجالس فاتحه اى كه براى مسلمانى كه با خودكشى از دنيا رفته، برگزار مى شود جايز است؟ قرائت فاتحه براى آنان بر سر قبرشان چه حكمى دارد؟

اين كار فى نفسه اشكال ندارد.


س 1458: خواندن مرثيه و مديحه هايى كه شنوندگان را در جشنهاى تولد ائمه «عليهم السلام» و عيد مبعث به گريه بيندازد چه حكمى دارد؟ ريختن پول بر سر حاضرين چه حكمى دارد؟

خواندن مرثيه و مديحه در جشنهاى اعياد دينى اشكال ندارد و پاشيدن پول بر سر حاضرين هم بدون اشكال است بلكه اگر به قصد اظهار شادى و سرور و شادكردن قلوب مؤمنين باشد، ثواب هم دارد.


س 1459: آيا خواندن زن در مجالس عزادارى با علم او به اينكه مردان نامحرم صداى او را مى شوند جايز است؟

اگر خوف مفسده باشد بايد از آن اجتناب شود.


س 1460: در روز عاشورا مراسمى مانند قمه زنى و پابرهنه وارد آتش و ذغال روشن شدن برگزار مى شود كه علاوه بر اينكه باعث بدنام شدن مذهب شيعه اثنى عشرى در انظار علما و پيروان مذاهب اسلامى و مردم جهان مى شود، ضررهاى جسمى و روحى هم به اين اشخاص وارد مى كند و همچنين موجب توهين به مذهب مى گردد، نظر شريف حضرتعالى در اين باره چيست؟

هر كارى كه براى انسان ضرر داشته و يا باعث وهن دين و مذهب گردد حرام است و مؤمنين بايد از آن اجتناب كنند و مخفى نيست كه بيشتر اين امور باعث بدنامى و وهن مذهب اهل بيت «عليهم السلام» مى شود و اين از بزرگترين ضررها و خسارتهاست.


س 1461: آيا قمه زدن بطور مخفى حلال است يا اينكه فتواى شريف حضرت عالى عموميت دارد؟

قمه زنى علاوه بر اينكه از نظر عرفى از مظاهر حزن و اندوه محسوب نمى شود و سابقه اى در عصر ائمه «عليهم السلام» و زمانهاى بعد از آن ندارد و تأييدى هم به شكل خاص يا عام از معصوم «عليه السلام» در مورد آن نرسيده است، در زمان حاضر موجب وهن و بدنام شدن مذهب مى شود بنابراين در هيچ حالتى جايز نيست.


س 1462: معيار شرعى ضرر اعم از جسمى يا روحى چيست؟

معيار، ضررى است كه در نظر عرف، قابل توّجه و معتنابه باشد.


س 1463: زنجيرزدن به بدن همانگونه كه بعضى از مسلمانان انجام مى دهند، چه حكمى دارد؟

اگر به نحو متعارف و بگونه اى باشد كه از نظر عرفى از مظاهر حزن و اندوه در عزادارى محسوب شود اشكال ندارد.