شأن نزول سوره ها

[هُدهُد صبا]

هجرت ؛ راه برون رفت از زشتی ها

شأن نزول آیه های ۵۶ و ۵۷ سوره عنکبوت

سرانجام پس از انتظار طولانی ، هجرت مسلمانان آغاز شد؛ هجرتی که پیامبر وعده داده بود و همه برای فرا رسیدن آن لحظه شماری می کردند. مسلمانان بی پناه در فشار ، بیش از همه خوشحال بودند و به هم تبریک می گفتند. پس از هجرت پیامبر، مسلمانان گروه گروه خود را به مدینه رساندند و به پیامبر(ص) پیوستند، ولی عده ای که اسیر قوم و قبیله ، خانه و کاشانه شان بودند، نتوانستند از دل بستگی به زن و فرزند و دنیا چشم بپوشند. بنابر این ، از تصمیم گیری باز ماندند . یکی از بهانه های آنان این بود که ما می ترسیم از دیار خود بیرون رویم و به سبب جنگ با دشمن و یا گرسنگی بمیریم. گذشته از این مصیبت دوری از بستگان و شهر و دیار خود را چه کنیم؟ آنان از درک این موضوع غافل بودند که هرگاه ایمان که تمام هستی معنوی یک مسلمان است ، در خطر حمله و نابودی قرار گیرد، برای گریز از این وضعیت و حفظ ایمان و دینداری ، جز هجرت از سرزمین زشتی ها به دیاری امن ، راه دیگری باقی نمی ماند.

در این جا آیه های ۵۶ و ۵۷ سوره عنکبوت نازل شد و به آنان دستور داد که از آن سرزمین هجرت کنند و به نگرانی فراهم شدن رزق و روزی که مانع هجرت می شود، توجه نکنند؛ چون جنبندگان از خوان نعمت الهی بهره می برند و نباید غم و اندوه به خود راه دهند. خداوند همچنین توصیه می کند که از مرگ در غربت نهراسند.

بدیهی است مردان در دیار شرک دردناکتر است ، ولی مرگ، پایان زندگی نیست، بلکه آغاز یک زندگی جدید خواهد بود:

ای بندگان من که ایمان آورده اید، زمین من وسیع است. تنها مرا بپرستید (و تسلیم در برابر فشارهای دشمنان نشوید ) ﴿ ۵۶ ﴾

هر انسانی مرگ را می چشد، سپس به سوی ما باز می گردد . ﴿۵۷ ﴾.