رذایل اخلاقی و درمان آن ها

[مشکات]

و از حضرت امام محمد باقر - علیه السّلام - مروى است كه:
«مردى به خدمت حضرت پیغمبر - صلّى اللّه علیه و آله - آمد و عرض كرد كه: یا رسول اللّه مرا وصیتى كن.
حضرت او را به چند چیز توصیه فرمودند و از جمله آنها این بود كه:
با برادر مؤمن با گشاده رویى ملاقات كن».

و حضرت امام همام جعفر بن محمد الصادق - علیه السّلام - فرمودند كه:
«نیكى و خوش خلقى، ولایات را آباد مى‏گرداند و عمرها را زیاد مى‏كند».

و فرمودند كه: «به درستى كه خداى - تعالى - بنده را به حسن خلق ثواب كسى مى‏دهد كه صبح و شام مشغول جهاد در راه خدا بوده باشد».

و نیز از آن حضرت مروى است كه:
«نیكى و احسان كردن با مردم و خوشروئى با ایشان، باعث دوستى مردم مى‏شوند، و آدمى را از این جهت داخل بهشت مى‏نمایند.
و بخل و عبوس، صاحب خود را از خدا دور مى‏كنند و داخل آتش مى‏كنند».

و كسى كه در این اخبار، و سایر اخبارى كه در این خصوص وارد شده است تأمّل كند
و به وجدان خود و تجربیات رجوع كند، و احوال كج خلقان و خوش خلقان را تتبّع كند مى‏یابد كه:
هر بدخلقى از خدا و رحمت او دور، و مردم از او متنفر مى‏گردند، و با او دشمن‏اند: و به این سبب از بذل و عطاى دیگران هم محروم است.
و هر خوش خلقى را خدا و خلق دوست دارند و همیشه محل فیض و رحمت خدا، و مرجع بندگان خداست.
مؤمنان از او استفاده می کنند و خیر او به ایشان مى‏رسد. و مقاصد و خواسته های بندگان خدا بوسیله او بر آورده مى‏شود.
و از این جهت خدا هیچ پیغمبرى را بر نیانگیخت مگر اینكه این صفت در او كامل و تام بود.
بلكه صفت خوش خلقى افضل صفات پیغمبران، و اشرف اخلاق برگزیدگان است.

و از این جهت خداوند عالم به جهت اظهار نعمت خود از براى حبیب خودش در مقام ثنا و مدح او فرمود:
«وَ انَّكَ لَعَلى‏ خُلُقٍ عَظیمٍ»
و از كثرت شرافت این صفت فاضله، سرور پیغمبران و سید انس و جان در این صفت به غایت رسیده بودند، و در نهایت آن جا گرفته بودند.

حتى این كه وارد شده است كه:
«روزى آن سرور در مسجد با جماعتى از اصحاب نشسته بودند و مشغول تكلّم بودند،
كنیزكى از شخصى از انصار داخل شد و خود را به آن حضرت رسانید، پنهانى گوشه جامه آن كوه حلم و وقار را گرفت.
چون آن حضرت مطّلع شد برخاست و گمان كرد كه او با حضرت کاری دارد. چون آن حضرت برخاست كنیزك هیچ سخنى نگفت
و حضرت نیز با او سخنى نفرمودند و در جاى مبارك خود نشستند.
باز كنیزك آمده گوشه جامه حضرت را برداشت و آن بزرگوار برخاست.
تا سه دفعه آن كنیزك چنین عملى را انجام داد و آن حضرت برخاست. و در دفعه چهارم كه حضرت پیغمبر - صلّى اللّه علیه و آله - برخاستند
آن كنیزك از عقب آن حضرت قدرى از جامه آن حضرت را جدا كرده، برداشت و روانه شد.
مردمان گفتند: اى کنیز این چه عملى بود كه كردى؟ حضرت را سه دفعه از جایش بلند کردی و سخن نگفتى مطلب تو چه بود؟
كنیزك گفت: در خانه ما شخص مریضى بود، اهل خانه مرا فرستادند كه پاره‏اى از جامه حضرت را ببرم كه آن را به مریض بندند تا شفا یابد،
پس هر مرتبه كه خواستم قدرى از جامه حضرت را بگیرم چنین تصور فرمودند كه مرا با ایشان کاری است، من حیا كردم
و بر من گران بود كه از آن حضرت خواهش كنم قدرى جامه خود را به من دهند