پیام‌های داخل این موضوع

شادی زهرا

كليدواژه‌ها:
خودشناسي، توانمندي رواني، آسيب‌پذيري رواني، تعليم و تربيت.
توانمندي‌ها و ويژگي‌هاي رواني انسان
انسان توانمندي‌هاي رواني فراواني دارد. در بينش قرآني، براي انسان توانمندي‌ها و ويژگي‌هاي رواني ذيل مطرح شده است:

1. توانايي شناخت خويشتن

قرآن با اشاره به اين توانمندي مي‌فرمايد: «الْإِنْسانُ عَلي نَفْسِهِ بَصِيرَةٌ؛ انسان بر خودش آگاه است».(قيامت: 14) بصيرت در اصطلاح قرآن به مفهوم بينش صحيح است. آيه در مقام اين است كه آدمي‌استعداد و توانمندي‌اي دارد كه مي‌تواند به صورت مستقيم يا با راهنمايي پيامبران الاهي شناخت جامعي از خويشتن داشته باشد. از اين روي، در تفسير آيه گفته شده است بصيرت بينش صحيح دروني و ادراك قلبي است و آيه حاكي از آن است كه انسان داراي بصيرت و شناخت جامعي نسبت‏ به خودش مي‌باشد.4

2. توان شناسايي فضيلت و رذيلت

قرآن تصريح دارد كه توانمندي درك خوبي‌ها و بدي‌ها (بديهيات اخلاقي) به آدمي‌داده شده است: «خدا فجور و تقوا را به انسان تفهيم كرده است»(شمس: 8) يعني انسان را طوري آفريده كه ذاتاً خوب و بد و صلاح و فساد را مي‌فهمد.5

3. قدرت يادگيري نا محدود

انسان مي‏تواند چيزي را كه نمي‏داند ياد بگيرد و جهل خود را كم كند و دامنة علم او هم محدود نيست؛ ‏بلكه مرتب مي‏تواند از جهالت و ناداني‏‌هاي خود بكاهد و به حل مسائلي كه پيش‌رو دارد، بپردازد و به رشد و كمال علمي‌بالاتري برسد. قرآن در اين‌باره مي‌گويد: «خدا زمينة آموختن آنچه را كه انسان نمي‌داند فراهم كرده است». (علق: 5) بعضي از مفسران تصريح كرده‌اند كه مراد از تعليم خدا، آماده‌سازي نفس آدمي‌براي آموختن و درك معاني است.6

پی نوشت ها:

* دانشیار دانشگاه قم an-faghihi@qom.ac.ir
** کارشناسی روان‌شناسی دريافت: 6/3/89 ـ پذيرش: 19/10/89
1. ابوعلي ‌سينا، تدابيرالمنازل اوالسياسات الاهليه، کوشش جعفر نقدي، ص14.
2. ابوعلي سينا، الاشارات و التنبيهات، به همراه شرح خواجه نصيرالدين طوسي، ج 2، ص 292.
3. مطهری، مرتضی، فطرت، ص 27.
4. سيدمحمدحسين طباطبايي، الميزان، ج 20، ص 192.
5. سيدعلي‌اكبر قريشي، قاموس قرآن، ج 6، ص 211.
6. راغب اصفهانی، المفردات، تحقیق محمد سیدگیلانی، ص 343.
7. همان، ص 69.
8. سيدعلي‌اكبر قريشي،قاموس قرآن، ج5، ص195.
9. ممتحنه: 6-4.
10. هود: 120؛ نساء، 164.
11. اعراف: 176.
12. انعام: 87.
13. آل‌عمران: 62.
14. محمدتقی مصباح یزدی، انسان شناسی، ج1 - 3، ص 321.
15. روم، 30؛ توبه،36.
16. ملااحمد نراقي،معراج السعاده، ص7-8.
17. نيك چهره محسني، ادراک خود «از کودکي تا بزرگ‌سالي»، ص 19 و 26.