تحریف احادیث

[حق جو]

سلام
سوالی که دارم اینه که بعد از ممنوعیت احادیث پیامبر و ایجاد احادیث جعلی توسط سودجویان، چطور می توانیم به احادیثی که الان به دستمون رسیده مطمئن باشیم که از کدوم دسته اند، درواقع با قببول این که قرآن معجزه ای است که تحریف نمی شود و کلام پیامبر نیست و بنابراین کلام پیامبر هم قابل تحریف است، چگونه می توانیم پس از 1400 سال به این احادیث و سایر احادیث حتی از امامان نیز اعتماد کنیم؟ بیش تر این احکامی که الان به دست ما رسیدن زاییده ی همین احادیثند و چه بسا دشمنان اسلام آن ها را منحرف کرده اند تا ما به خطا بیافتیم! اصلا حتی به احادیثی که راوی مشخصی داشته است هم نمی توان اطمینان کرد، زیرا راویان مانند پیامبر و امامان لزوما دارای عصمت نمی باشند!
آیا نباید در اسلام تنها و تنها به قرآن که حافظش خداوند است تکیه کرد و به کلمات واحد بین ادیان (اصول دین) و بین مسلمانان فرق مختلف (قرآن) پناه بیاوریم تا به حقیقت دست یابیم؟
این ها پرسش هایی است که خیلی از ما با ان ها رو به رو می شویم، چنان چه پاسخ مناسبی وجود دارد، خوشحال می شویم بدانیم.
باتشکر

[هُدهُد صبا]

سلام بزرگوار و خوش آمديد

طبق گفته هايي كه بنده شنيدم

بهتره از احاديثي كه داراي منابع معروف و مطمئن هستند استفاده كنيم و باز روي آن فكر كنيم و اگر با عقلمان تناقض داشت از كارشناسان مذهبي صحت حديث را جويا شويم.

[plak42]

با سلام میخواستم ببینم این نامه ای که خلیفه دوم عمر ملعون به معاویه لعنة الله نوشت حقیقت دارد یا نه ، اگر دارد پس چرا تمام حقیقت هارو زیر پا گذاشت و حتک حرمت انجام دادند............

[safirashgh]

(۲۶ ارديبهشت ۱۳۹۱ ۰۳:۲۵ عصر)plak42 نوشته:  با سلام میخواستم ببینم این نامه ای که خلیفه دوم عمر ملعون به معاویه لعنة الله نوشت حقیقت دارد یا نه ، اگر دارد پس چرا تمام حقیقت هارو زیر پا گذاشت و حتک حرمت انجام دادند............

__________
بسم الله الرحمن الرحیم
با سلام .. بیشتر توضیح بدهید تا امکان بررسی فراهم شود

[zeinab]

(۲۶ ارديبهشت ۱۳۹۱ ۱۲:۲۱ صبح)حق جو نوشته:  سلام
سوالی که دارم اینه که بعد از ممنوعیت احادیث پیامبر و ایجاد احادیث جعلی توسط سودجویان، چطور می توانیم به احادیثی که الان به دستمون رسیده مطمئن باشیم که از کدوم دسته اند، درواقع با قببول این که قرآن معجزه ای است که تحریف نمی شود و کلام پیامبر نیست و بنابراین کلام پیامبر هم قابل تحریف است، چگونه می توانیم پس از 1400 سال به این احادیث و سایر احادیث حتی از امامان نیز اعتماد کنیم؟ بیش تر این احکامی که الان به دست ما رسیدن زاییده ی همین احادیثند و چه بسا دشمنان اسلام آن ها را منحرف کرده اند تا ما به خطا بیافتیم! اصلا حتی به احادیثی که راوی مشخصی داشته است هم نمی توان اطمینان کرد، زیرا راویان مانند پیامبر و امامان لزوما دارای عصمت نمی باشند!
آیا نباید در اسلام تنها و تنها به قرآن که حافظش خداوند است تکیه کرد و به کلمات واحد بین ادیان (اصول دین) و بین مسلمانان فرق مختلف (قرآن) پناه بیاوریم تا به حقیقت دست یابیم؟
این ها پرسش هایی است که خیلی از ما با ان ها رو به رو می شویم، چنان چه پاسخ مناسبی وجود دارد، خوشحال می شویم بدانیم.
باتشکر

بسم الله الرحمن الرحیم

سلام دوست عزیز

این وضع برای پیروان ائمه پیش نیومد زیرا احادیث پیامبر نزد ائمه حفظ شدا بود.شیعیان این احادیث رو از طریق

این بزرگواران که خود انسان هایی معصوم وبه دور از خطا بودند وسخنانشون مثل سخنان رسول خدا(ص) موثق

ومعتبر بود،به دست می آوردند.

[safirashgh]

(۲۶ ارديبهشت ۱۳۹۱ ۱۲:۲۱ صبح)حق جو نوشته:  سلام
سوالی که دارم اینه که بعد از ممنوعیت احادیث پیامبر و ایجاد احادیث جعلی توسط سودجویان، چطور می توانیم به احادیثی که الان به دستمون رسیده مطمئن باشیم که از کدوم دسته اند، درواقع با قببول این که قرآن معجزه ای است که تحریف نمی شود و کلام پیامبر نیست و بنابراین کلام پیامبر هم قابل تحریف است، چگونه می توانیم پس از 1400 سال به این احادیث و سایر احادیث حتی از امامان نیز اعتماد کنیم؟ بیش تر این احکامی که الان به دست ما رسیدن زاییده ی همین احادیثند و چه بسا دشمنان اسلام آن ها را منحرف کرده اند تا ما به خطا بیافتیم! اصلا حتی به احادیثی که راوی مشخصی داشته است هم نمی توان اطمینان کرد، زیرا راویان مانند پیامبر و امامان لزوما دارای عصمت نمی باشند!
آیا نباید در اسلام تنها و تنها به قرآن که حافظش خداوند است تکیه کرد و به کلمات واحد بین ادیان (اصول دین) و بین مسلمانان فرق مختلف (قرآن) پناه بیاوریم تا به حقیقت دست یابیم؟
این ها پرسش هایی است که خیلی از ما با ان ها رو به رو می شویم، چنان چه پاسخ مناسبی وجود دارد، خوشحال می شویم بدانیم.
باتشکر

__________________________________
بسم الله الرحمن الرحیم
با عرض سلام و ادب خدمت شما " حق جو " و خوش آمدید...

متأسفانه در طول تاريخ عده اي بر اثر عوامل و انگيزه هاي مختلف اقدام به جعل حديث كرده اند،لذا احاديث واقعي اي كه از ائمه(ع) صادر شده بودند با اينگونه روايات جعلي و ساختگي در آميختند،و اين امر سبب گرديد كه ما نتوانيم به راحتي به احاديث اعتماد كنيم،لذا براي تشخيص احاديث جعلي از احاديث صحيح، بايد در علم رجال و حديث شناسي ، تخصص داشت.

در اين رابطه مناسب است اشاره اي داشته باشم به منابعي كه به ما كمك مي كنند تا احاديث جعلي را بشناسيم :

كتاب هايي كه در مورد علم رجال، علم درايه و علم فقه الحديث نوشته شده و به طور كلي كتاب‏هايي كه در رشته علم الحديث به رشته تحرير در آمده ‏اند، منابعي هستند كه با مراجعه به آن‏ها مي‏توان جعلي بودن حديث را شناخت.

علم الحديث، دانشي است كه به واسطه قوانين آن، حالات سند و متن حديث از جهت درستي و نادرستي شناخته مي‏شود، بدين جهت داراي سه قسم مي‏باشد:

1- رجال الحديث (علم رجال): دانش مربوط به شناخت راويات حديث از نظر وثاقت و اطمينان به راستگويي و عدم و ثاقت.

2- علم الدراية يا مصطلح الحديث: دانش مربوط به شناخت حالات سند و متن حديث كه از آن تعبير به "اصول الحديث" نيز شده است.

3- فقه الحديث كه از چگونگي معني و مفاد متن حديث گفتگو مي‏كند و آن را دراية الحديث نيز ناميده‏اند، زيرا كلمه درايه به معناي فهم عميق است كه هر گاه با پسوند حديث همراه شود، فهم دقيق متن حديث را دلالت دارد.{ 1}.

كتاب‏هايي همچون: الغدير، ج 5 علامه اميني؛ اخبار الدخيل علامه شوشتري؛ الموضوعات ابن جوزي، الموضوعات في الآثار، معروف حسني؛ براي شناخت راويان جعل كننده و كذّاب و حديث‏هاي جعلي و دروغين بسيار مفيد مي‏باشند.

اما كيفيت رسيدن روايات به دست ما اجمالا به اين گونه بوده است كه:

معمولا راويان حديث به خصوص در زمان امام باقر و صادق(ع) سخناني را كه از امامان بدون واسطه يا با واسطه مي شنيدند مي نوشتند. تا اين كه تا زمان حضرت عسكري(ع) چهارصد كتاب در زمينه هاي مختلف جمع آوري شده بود كه به «اصول اربعماه» معروف بوده است. بعدها در اوائل غيبت كبري روايات اصول اربعماه و ديگر رواياتي كه تا آن زمان موجود بود به صورت منظم و باب بندي شده در كتب اربعه شيعه(كافي، من لا يحضره الفقيه، تهذيب، استبصار) و ساير كتب كه توسط بزرگان شيعه در اين عصر نوشته شد گردآوري شد.

علماي شيعه پس از تدوين كتب اربعه و ديگر كتب معروف براي محفوظ ماندن اين كتاب ها از تحريف و اطمينان مردم به رواياتي كه اشخاص از اين كتاب نقل مي كرده اند. اجازه نقل حديث را بين خودشان مرسوم كردند و تنها كسي حديثش و نسخه اش از كتب حديث معتبر بود كه داراي اجازه نقل حديث از علماي معروف شيعه بود. به اين شكل روايات موجود به دست ما رسيده است.

روايات گردآوري شده در اين كتب همان گونه كه مي دانيد داراي سند مي باشد و اشخاصي كه حديث را نقل كرده اند تا امام معصوم(ع) در سلسله سند روايت مشخص شده اند. ميزان وثاقت راويان حديث، در علم رجال مورد بررسي قرار گرفته است، فقها با توجه به علم رجال و مسائلي ديگر از جمله آشنايي با لحن كلام معصوم(ع) هر روايتي را كه تمام راويان آن دوازده امامي و مورد وثوق و اطمينان باشند صحيح و معتبر مي دانند.

پرسش:

وقتي در بيان حوادث و اتفاقات حال حاظر اينهمه اختلاف وجود دارد،چگونه مي توان به گزارشاتي كه چندين قرن پيش صادر شده اند،اعتماد كرد و آنان را پذيرفت؟

پاسخ:

در مورد روايات و گزارشات تاريخي ملاك هايي وجود دارد كه ما به توجه به آن ملاكها روايات و گزارشهاي تاريخي را مورد نقد و بررسي قرار مي دهيم.این ملاکها عبارتند از:

1.قرآن؛گزارشاتی که با متن وصریح قرآن منافات دارند باید رد شوند.

2.عقل؛اگرگزارش تاریخی مستلزم اجتماع نقیضن باشد،قابل قبول نیست.

3.تاریخ؛درمتون تاریخی یکسری گزارشات داریم که مورد اتفاق همه مورخین است،وبا کمک این گزارشات قطعی تاریخی میتوانیم گزارشات دیگر را نقد وبررسی کنیم.

4.جامعه شناسی؛یعنی شرایط جامعه ای را که حادثه درآن واقع شده است بشناسیم.

5.زبان شناسی؛دربرخی گزارشات اصطلاحاتی وجود دارد که براساس زبان شناسی معلوم میشود که درآن زمان این اصطلاحات وجود داشته یا نداشته است.

6.علم؛اگه چیزی توسط علم ثابت شد وقطعیت یافت،ما گزارشات تاریخی مخالف با این علم را نقد میکنیم.

7.مبانی کلامی؛اگر گزارشی تاریخی با مبانی کلام ای که در جای خود وبا دلیل ثابت شده است،منافات داشته باشد،ما آن گزارش را نقد و بررسی خواهیم کرد.مثلاً اگر یک گزارش تاریخی در مورد یکی از انبیاء یا ائمه(ع) با عصمت آنان منافات داشته باشد،آن گزارش را مورد نقد قرار خواهیم داد.

حال با کمک این ملاکها وبا مراجعه به منابع دست اول میتوانیم یک واقعه تاریخی را مورد تحقیق وبررسی عالمانه قرار دهیم.

پس اينگونه كه نيست كه به راحتي و بدون نقد و بررسي روايات و گزارشات،آنها را مورد پذيرش يا رد قرار دهيم.

پی نوشت:
1- سيد رضا مؤدّب، علم الدراية، ص 10.

در کل ..........
الف) برای تشخیص احادیث معتبر از احادیث جعلی و غیر معتبر ملاك ها و معیارهایی وجود دارد.
1. آشنایی با علم «درایة»؛ توضیح آن كه پیشوایان معصوم ـ علیهم السلام ـ مسلمانان را به فراگیری و فهم حدیث و مذاكره و نشر آن، بسیار ترغیب كرده اند و همین امر سبب پدید آمدن جوامع روایی و حدیثی گردید و عمده ترین این جوامع حدیثی كه به كتب اربعه معروفند عبارتند از: اصول و فروع و روضه كافی از شیخ محمد بن یعقوب كلینی (ره)؛ من لا یحضره الفقیه؛ از شیخ صدوق (ره)؛ تهذیب الاحكام و استبصار از شیخ طوسی (ره) احادیثی كه در كتب اربعه آمده به صورت مواد خامی است كه به جهت استفاده درست و استنباط و استخراج احكام و معارف اسلامی از محتوای آن ها چند علم جنبی مورد احتیاج است كه به آن ها علوم حدیث می گویند كه از اساسی ترین آن ها علم درایه و رجال است.
درایه در لغت به معرفت و دانستن است.[1] راغب اصفهانی می گوید: درایه معرفتی است كه با نوعی از تدبیر به دست آید.[2]
درایه در اصطلاح علمی است كه از سند حدیث و متن آن و چگونگی فرا گرفتن و آداب نقل حدیث گفتگو می كند.[3]
موضوع علم درایه عبارت است از سند و متن حدیث و فایده و غرض از این علم معرفت و شناسایی احادیث مقبول و مردود است.
بنابراین، علم درایه در یك نگاه كلی این است كه در این علم از اقسام حدیث و كیفیت تحمل و نقل حدیث و چگونگی ثبوت عدالت، ضبط راویان حدیث و الفاظی كه در جرح و تعدیل راویان استعمال می شود و نیز درباره طبقات روات و مشایخ و مطالبی از این قبیل بحث می شود. پس علم درایه دربارة حدیث از جهت صحیح یا غیرصحیح بودن
متن و سند آن می باشد.[4]
از جمله علوم دیگری كه برای تشخیص حدیث صحیح از غیرصحیح لازم است، علم رجال می باشد.
در علم رجال از احوال راویان حدیث از جهت اتصاف آنان به شرایط قبولی اخبارشان و سایر احوال آن ها مثل ضابط بودن، امامی بودن، عدالت آن ها و... بحث می شود. یعنی راویان احادیث اگر دارای چنین صفاتی باشند، خبرشان صحیح و به آن عمل می شود. به تعبیر دیگر علم رجال علمی است گسترده و دامنه دار كه در آن از احوال راویان حدیث جرح و تعدیل و نقد و بررسی می شود كه اشخاص و راویان موثق و مورد اعتماد از غیر موثق روشن می شود.[5]
پس علم رجال سند حدیث (یا محدّث) و علم درایه حدیث و اقسام آن و عوارضی كه بر آن حدیث عارض می شود را مورد بررسی قرار می دهد.
با به كارگیری دو علم یاد شده، احادیث معتبر از احادیث غیرمعتبر و جعلی روشن می شود و در این دو علم معیارها و ملاك های راویان موثق و احادیث معتبر مورد تحلیل قرار می گیرد.[6]
ب) احادیث اسلامی در یك تقسیم دو قسمند:
1. احادیث قدسی؛ كه مانند قرآن كریم وحی الهی بر پیامبران است، ولی الفاظ آن، توسط پیامبر اكرم ـ صلی الله علیه و آله ـ و سایر پیامبران الهی بیان شده و دارای اعجاز نیست و تنها مضمون و محتوای آن به وسیة الهام یا در خواب و... به پیامبر القا می شود.
همچنین در احادیث قدسی احتمال تحریف هست بر خلاف قرآن كه تحریف ناپذیر و قطعی الصدور است. احادیث قدسی احكام قرآن را مثل: لزوم طهارت هنگام مسّ، ثواب قرائت، حرمت قرائت در برخی اوقات و... را ندارند.
2. احادیثی كه از پیامبر اكرم ـ صلی الله علیه و آله ـ و پیشوایان معصوم ـ علیهم السلام ـ نقل شده است.[7]
بنابراین، دانشمندان مسلط به علم رجال و درایه می توانند احادیث صحیح و معتبر را از احادیث غیرصحیح و جعلی تشخیص دهند، و بدون دو علم یاد شده، نمی توان اعتبار احادیث اسلامی را تأیید یا رد نمود.
منابع برای مطالعه بیشتر:
1. جعفر سبحانی، الحدیث النبوی بین الروایة و الدرایة، قم، مؤسسة امام صادق ـ علیه السلام ـ ، چاپ اول، 1377 ش، ص 74.
2. كاظم مدیرشانه چی، علم الحدیث و درایة الحدیث، قم، انتشارات اسلامی، 1375، ص 6.
3. جعفر سبحانی، كلیات فی علم الرجال، قم، انتشارات اسلامی، 1414، ص 11.
پیامبر اكرم ـ صلی الله علیه و آله ـ می فرماید:
من در میان شما دو امانت گران بها می گذارم مادامی كه به این دو تمسك كنید هرگز گمراه نمی شوید، یكی كتاب خدا و دیگری اهل بیتم است، و این دو از یكدیگر جدا نخواهند شد تا آن كه در كنار حوض بر من وارد شوند.»[8]

--------------------------------------------------------------------------------
1] . اكبر قرشی، قاموس قرآن، تهران، دارالكتب الاسلامیه، 1361، ج 2، ص 343.
[2] . الراغب الاصفهانی، مفردات الفاظ القرآن، قم، ذوی القربی، 1416 ق، ص 312.
[3] . ر.ك: جعفر سبحانی، اصول الحدیث و احكامه فی علم الدرایة، قم مؤسسة النشر الاسلامی، 1416 ق، ص 14.
[4] . ر.ك: كاظم مدیرشانه چی، علم الحدیث و درایة الحدیث، قم، انتشارات اسلامی، 1375 ش، ص 6.
[5] . جعفر سبحانی، كلیات فی علم الرجال، قم، انتشارات اسلامی، 1414 ق، ص 11.
[6] . همان، ص 16.
[7] . ر.ك: سیدمرتضی عسگری، بررسی تطبیقی احادیث شیعه و سنی، فصلنامه علمی و تخصصی علوم حدیث، سال چهارم، شماره دوم، تابستان 1378، شماره 12، ص 2-8.
[8] . ر.ك: شیخ حر عاملی، وسائل الشیعه، قم، مؤسسة آل البیت، چاپ اول، 1409 هـ ق، ج 27، ص 33.
_______________

و من الله توفیق