مقام معظم رهبری

[safirashgh]

بسم الله الرحمن الرحیم

سلام دوستان ادامه ی بحث عصمت


آیات اطاعت

دسته ی دیگر از آیات قرآن كه دستور می دهد بدون قید و شرط باید از پیامبر اطاعت و پیروی كرد، عبارت اند از:
1. (قُلْ إِنْ كُنْتُمْ تُحِبُّونَ اللّهَ فَاتَّبِعُونِی یحْبِبْكُمُ اللّهُ وَ یغْفِرْ لَكُمْ ذُنُوبَكُمْ);9[9]
بگو ای پیامبر، اگر خدا را دوست دارید، از من پیروی كنید تا خدا دوستتان بدارد و گناهانتان را بر شما ببخشاید.
2. در آیه دیگر فرمود:
(مَنْ یطِعِ الرَّسُولَ فَقَدْ أَطاعَ اللّهَ);[10]
هر كس از رسول خدا پیروی كند، بی تردید، خداوند را اطاعت كرده است.
3. در آیه دیگر فرمود:
(وَ مَنْ یطِعِ اللّهَ وَ رَسُولَهُ وَ یخْشَ اللّهَ وَ یتَّقْهِ فَأُولئِكَ هُمُ الْفائِزُونَ);[11]
و كسانی كه از خدا و پیامبرش اطاعت كنند و دارای خشیت باشند و از مخالفت با او بپرهیزند، رستگارند.
این دسته از آیات نیز دلالت روشن بر عصمت انبیا دارند، زیرا اولا، مردم را به اطاعت مطلق از پیامبر فرا می خوانند. ثانیاً، اطاعت از پیامبر را اطاعت از خداوند می دانند، از این رو، معلوم می شود كه انبیای الهی دارای عصمت اند، به همین دلیل، از مردم خواسته شده بدون قید و شرط از آنان اطاعت كنند.
ج) آیات اخلاص
دسته ی دیگر آیاتی اند كه جریان مخلصین را مطرح كرده اند كه عبارت اند از:
1. در برخی آیات آمده است كه شیطان هرگز قدرت نفوذ در عده ای از انسان ها را ندارد، لذا خود اعتراف كرده و می گوید:
(فَبِعِزَّتِكَ لَأُغْوِینَّهُمْ أَجْمَعِینَ إِلاّ عِبادَكَ مِنْهُمُ الُْمخْلَصِینَ);[12]
به عزت تو سوگند همه ی بندگان تو را گمراه خواهم كرد جز بندگان مخلَص را.

2. در برخی آیات از برخی انبیا به عنوان مصادیق مخلَصین یاد شده و چنین آمده است:

(وَ اذْكُرْ عِباصدَنا إِبْراهِیمَ وَ إِسْحاقَ وَ یعْقُوبَ أُولِی الْأَیدِی وَ الْأَبْصارِ إِنّا أَخْلَصْناهُمْ بِخالِصَه ذِكْرَی الدّارِ وَ إِنَّهُمْ عِنْدَنا لَمِنَ الْمُصْطَفَینَ الْأَخْیارِ وَ اذْكُرْ إِسْماعِیلَ وَ الْیسَعَ وَ ذَا الْكِفْلِ وَ كُلٌّ مِنَ الْأَخْیارِ);[13]

بندگان ما ابراهیم، اسحاق، یعقوب را به یاد آور، ما آنان را به خاطر یاد سرای دیگر خالص و پاك قرار دادیم، و آنان نیز از برگزیدگان و خوبانند و اسماعیل، یسع و ذوالكفل را كه همه از نیكوكاران بودند، به یادآور.


پیامبرانی كه در این آیه آمده به دلیل جمله ی (إِنّا أَخْلَصْناهُمْ بِخالِصَه)جزء بندگان مخلَص معرفی شده اند. اگر این آیه در كنار آیه اول قرار گیرد، به آسانی معلوم خواهد شد كه مصداق بارز و قدر مسلّم مخلصین كه از

وسوسه ی شیطان كاملا در امان هستند، انبیای الهی اند. از جمع بندی این گونه آیات و با توجه به این كه هیچ كسی درباره عصمت انبیا قایل به تفصیل نشده و نگفته اند كه عده ای از آنان معصوم و عده ای دیگر غیر

معصومند، معلوم می شود كه همه ی انبیا از مصونیت الهی و عصمت برخودار هستند.[14]

عصمت پیامبر اكرم - صلی الله علیه و آله - در آیات و روایات اسلامی مورد تأكید و تصریح قرار گرفته است.

برخی از آیات قرآن درباره عصمت پیامبر اكرم - صلی الله علیه و آله و سلم - عبارتند از:

(وَ ما ینْطِقُ عَنِ الْهَوی إِنْ هُوَ إِلاّ وَحْی یوحی);[15]

پیامبر از روی هوی و هوس سخن نمی گوید، آنچه می گوید وحی است كه از جانب خدا به او القا شده است.
2. هم چنین فرمود:

(ما كَذَبَ الْفُؤادُ ما رَأی);[16]

آنچه را پیامبر دیده است، دلش هم آن را به حقیقت یافته و كذب و خیال نپنداشته است.
3. و نیز فرمود:

(ما زاغَ الْبَصَرُ وَ ما طَغی);[17]

چشم پیامبر از آن عالم آنچه را باید بنگرد، بی هیچ كم و كاستی مشاهده كرده است.
4. و نیز فرمود:

(إِنَّما یرِیدُ اللّهُ لِیذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیتِ وَ یطَهِّرَكُمْ تَطْهِیراً);[18]

خداوند می خواهد شما خانواده را از آلودگی پاك و منزه كند.

این دسته از آیات، به طور مستقیم مربوط به خاتم انبیاست، اما به دلیلی كه قبلا اشاره شد، (عدم تفصیل در عصمت انبیا) معلوم می شود كه عصمت از ویژگی های نبوت است. این گونه آیات بر عصمت همه انبیا دلالت می كند.[19]

پس به این نتیجه خواهیم رسید دوستان

جمع بندی و نتیجه

از مجموع آنچه بیان شد، این نكته به دست می آید كه: اولا، عصمت انبیا ریشه ی قرآنی دارد. ثانیاً، آیات فراوانی در قرآن وجود دارد كه ناظر به عصمت انبیاست و برابر آن آیات به آسانی می توان گفت كه در حریم قدسی عقل نظری و عملی انبیا هیچ گونه وسوسه شیطانی و نفسانی نمی تواند نفوذ كند و همه انبیا در هر دو بعد علمی و عملی از مصونیت كامل الهی برخوردار هستند.
از منظر پیشوایان دین، عصمت انبیا جزء مسایل ضروری و قطعی بوده و از اصول مسلّم است، لذا در روایات فراوان درباره آن به تفصیل بحث شده كه در این جا به برخی از آنها اشاره می شود:
الف) روزی مأمون از حضرت رضا - علیه السلام - پرسید: آیا شما نمی گویید كه پیامبران معصومند؟ حضرت فرمود: آری، انبیا معصومند.[20]
ب) ابن عباس می گوید: از رسول خدا شنیدم كه فرمود:
انا و علی و حسن و حسین و تسعه من ولدالحسین مطهرون معصومون;
پیامبر فرمود: من و علی و حسن و حسین و نُه فرزندش مطهر و معصوم هستیم.

ج) امام باقر - علیه السلام - فرمود:

إن الأنبیاء لایذنبون لأنهم معصومون، مطهرون، لایذنبون و لایزیغون و لایرتكبون ذنباً صغیراً و لاكبراً;
انبیا گناه نمی كنند، چون همگی معصوم و منزّه هستند و هرگز مرتكب گناه چه صغیره و چه كبیره نمی شوند.[21]

د) امیر مؤمنان علی بن ابی طالب - علیه السلام - درباره عصمت پیامبر اكرم در نهج البلاغه فرمود:

لقد قَرَن الله به من لدن اَنْ كان فطیماً اعظم ملك من ملائكته یسلك به طریق المكارم و محاسن اخلاق العالم لیله و نهاره;

از روزی كه پیامبر از شیر گرفته شد، خداوند سبحان بزرگ ترین فرشته از فرشته گان خود را بر تربیت و تكمیل او گمارد تا شب و روز او را به راه های بزرگواری و اخلاق نیك سوق دهد.[22]

از آنچه اشاره شد، معلوم گردید كه گذشته از دلایل عقلی و قرآنی، در روایات نیز بر عصمت انبیا اصرار شده كه در آثار و منابع شیعه و سنی فراوان نقل گردیده است.[23] از آن میان جریان مناظره های حضرت امام رضا - علیه السلام - در مجلس مأمون عباسی با یكی از مخالفان عصمت انبیا است و اصولاً یكی از جهاتی كه برخی گمان كرده اند مسئله عصمت را شیعه در جهان اسلام پدید آورده، همین مناظره های حضرت امام رضا- علیه السلام - است كه به تناسب اقتضای شرایط و ضرورت و نیاز زمان درباره مسئله ی عصمت انبیا انجام شده است.[24]

دلیل عقلی بر عصمت اهل بیت در چند محور قابل طرح است:

الف) از آن جا كه از دیدگاه شیعه، بعد از پیامبر اكرم - صلی الله علیه وآله - ، اهل بیت - علیهم السلام - ، به استثنای امور اختصاصی مقام نبوت، عهده دار همه ی وظایف آن حضرت هستند، لذا عقل حكم می كند كه ائمه - علیهم السلام - نیز همانند پیامبران دارای مقام عصمت باشند، زیرا اولا، انجام كارهایی كه به عهده ی امام است بدون عصمت امكان پذیر نخواهند بود. ثانیاً، اگر برداشت امام از آیات قرآن مصون از اشتباه نباشد، نمی تواند حافظ شریعت باشد و هدایت الهی به دست او استمرار یابد، چون در صورت عدم عصمت هیچ گاه از احتمال اشتباه و لغزش مصون نیست، در نتیجه، قابل اعتماد مردم هم نخواهد بود.
ب) اساساً نیاز به وجود امام از آن جا ناشی می شود كه مردم خود معصوم نیستند، پس كسی كه از هر گونه لغزش علمی و عملی مصون باشد لازم است تا مردم به او مراجعه كنند و با اطمینان كامل تكالیف و وظایف خویش را در مورد دستورات دین به دست آورند. اگر فرض شود كه امام نیز همانند سایر مردم در معرض گناه و اشتباه قرار داشته باشد، او خود نیاز به امامی دیگر خواهد داشت و این موجب تسلسل می شود كه باطل است، پس امام باید دارای مقام عصمت باشد.


ج) كارشناس بزرگ مسایل كلامی و اعتقادی خواجه نصیر طوسی در بحث امامت چند دلیل عقلی بر عصمت امام اقامه كرده و گفته است:

1. چون امام حافظ و نگهبان شرع و احكام دین است، لذا باید معصوم باشد، زیرا برداشت ها از كتاب و سنّت و سایر دلایل مختلف است، پس وجود كسی كه دارای مقام عصمت باشد ضروری است تا بتواند از شرع مقدّس صیانت و پاسداری كند.

2. اگر پیشوای دین گرفتار معصیت شود و اشتباه از او سرزند باید به جای اطاعت او را نهی از منكر كرد، در حالی كه خداوند در قرآن به اطاعت از او دستور داده و فرموده است: (أَطِیعُوا اللّهَ وَ أَطِیعُوا الرَّسُولَ وَ أُولِی الْأَمْرِ

مِنْكُمْ).[25]

3. اگر از امام گناه و معصیت سرزند، نقض غرض لازم می آید، زیرا امام برای آن منصوب می شود كه مردم از او پیروی كنند، اگر او دچار معصیت شود نباید مردم از او پیروی نمایند و این نقض غرض است.
4. از آن جا كه امام و پیشوای دین قاعدتاً عقل و معرفتی بیشتر از دیگران دارد و گرنه به امامت نمی رسید، اگر گناهی از او سرزند، درجه و مرتبه ی او از همه ی مردم پست تر می شود، چون با معرفت و آگاهی كامل از خطر معصیت تن به آلودگی داده است.[26]


د) چون علمای امت هر چه صالح و باتقوا باشند از خطا و معصیت مصون نخواهند بود، لذا تغییر یافتن برخی معارف دین به دست آنان، گر چه غیر عمدی هم باشد محال نیست، پس عصمت برای امام ضرورتی انكارناپذیر دارد، چرا كه در غیر این صورت، دعوت دینی ناقص و هدایت الهی بی اثر خواهد ماند.[27]


در ادامه ....


از آیات قرآن كریم استفاده کرده بر این که ناظر به عصمت اهل بیت هستند



ان شالله بهره ی کافی را برده باشیم .....******





.
[9]. آل عمران، آیه 31.
[10]. نساء، آیه 80.
[11]. نور، آیه 52.
[12]. ص، آیه 82.
[13]. همان، آیه 45 - 48.
[14]. همه بندهای یاد شده در منابع ذیل مطرح شده است: جعفر سبحانی، منشور جاوید، ج 5، ص 41 ـ 48. المیزان، ج 2، ص 134. محمدتقی مصباح، اصول عقاید2، (راهنماشناسی)، ص 140. جعفر سبحانی، عصمه الانبیاء فی القرآن الكریم، ص 59. جعفر سبحانی، الالهیات علی الهدی الكتاب و السنه و العقل، ج 2، ص 167. جوادی آملی، سیره پیامبران در قرآن (تفسیر موضوعی 7) ص 117. جعفر سبحانی، منشور عقاید امامیّه، ص 168. محمدتقی مصباح، معارف قرآن، ج4 و 5 (راه و رهنماشناسی)، ص 158، محمدتقی مصباح، آموزش عقاید، ج 2، ص 68.
[15]. نجم، آیه 3 - 4.
[16]. همان، آیه 11.
[17]. همان، آیه 17.
[18]. احزاب، آیه 33.
[19]. جوادی آملی، وحی و نبوت (تفسیر موضوعی 3)، ص 213 ـ 225. درباره مطالب یاد شده در منابع ذیل نیز اشاراتی آمده است:
المیزان، ج 19، ص 26، ج 16، ص 309; جعفر سبحانی، عصمه الانبیاء فی القرآن الكریم، ص 52; محمدتقی مصباح، اصول عقاید 2 (رهنماشناسی)، ص 147; محمدتقی مصباح، معارف قرآن،ج4 و 5 (راه و رهنماشناسی)، ص 113.
[20]. المیزان، ج 11، ص 166.
[21]. جوادی آملی، وحی و نبوت، ص 227 و 228.
[22]. جعفر سبحانی، منشور جاوید، ج 5، ص 9.
[23]. جوادی آملی، وحی و نبوت، ص 239.
[24]. جعفر سبحانی، منشور جاوید، ج 5، ص 10.
[25]. نساء، آیه 59.
[26]. همه بندهای یاد شده در منبع ذیل مطرح شده: جوادی آملی، وحی و نبوت، ص 234.
[27]. علامه طباطبائی، آموزش عقاید و دستورات دینی، ج 1، بخش 2، ص 73. همه ی مطالب مندرج در این پاسخ در منابع ذیل نیز به یك نحوی آمده است:
جعفر سبحانی، اضواء علی عقاید الشیعه الامامیه و تاریخهم، ص 390; محمدتقی مصباح، آموزش عقاید، ج 2، ص 190; همو، اصول عقاید 2، (رهنماشناسی)، ص 128، جعفر سبحانی، منشور جاوید، ج 5، ص 307.