داستان های شیوانا

[کبوتر حرم]

سلام بر شما و دیگر یاران قرآنی عزیز

غیبت از بزرگ ترین گناهان

" ای کسانی که ایمان آورده اید! از بسیاری از گمان ها بپرهیزید، چراکه بعضی از گمان ها گناه است؛ و هرگز (در کار دیگران) تجسس نکنید؛ و هیچ یک از شما دیگری را غیبت نکند، آیا کسی از شما دوست دارد که گوشت برادر مرده ی خود را بخورد؟! (بیقین) همه ی شما از این امر کراهت دارید؛ تقوای اللهی پیشه کنید که خداوند توبه پذیر و مهربان است." (حجرات/49)

سرمایه ی بزرگ انسان در زندگی ،حیثیت و آبرو و شخصیت اوست و هر چیز آن را به خطر بیاندازد، مانند آن است که جان او را به خطر انداخته باشد؛ بلکه گاه ترور شخصیت از ترور شخص مهم تر محسوب می شود، آبروی برادر مسلمان همچون گوشت تن اوست و تعبیر به مرده به خاطر آن است که «غیبت» در غیاب افراد صورت می گیرد که همچون مردگان قادر به دفاع از خویشتن نیستند و این ناجوانمردانه ترین ستمی است که ممکن است انسان بر برادر خود بکند. در روایات تعبیرات بسیار تکان دهنده ای در این ارتباط دیده می شود.

پیامبر (ص) فرموده است:« درهمی که انسان از ربا به دست می آورد، نزد خدا از سی و شش بار زنا بزرگ تر است و از هر ربا بالاتر ، ریختن آبروی مسلمان است.» این مقایسته بخاطر آن است که زنا هر اندازه زشت باشد، جنبه ی حق الله را دارد؛ ولی ربا خواری و از آن بدتر، ریختن آبروی مردم، جنبه ی حق الناس دارد.

در حدیث دیگری از همان حضرت می خوانیم: « تاثیر غیبت در دین مسلمان ، از تاثیر خوره در جسم او سریع تر است.» این تشبیه نشان می دهد که غیبت همانند خوره که گوشت تن را می خورد و متلاشی می کند به سرعت ایمان انسان را بر باد می دهد. (نمونه ،ج22،ص184)

در روایتی تکان دهنده از امام سجاد (ع) آمده است: « از غیبت به شدت پرهیز کنید که غیبت، خوراک سگ های جهنم است.» (تفسیر موضوعی، ج4،ص335)

معنای این است که در غیاب کسی سخنی گویند که عیبی از عیوب او را فاش کند؛ جسمانی باشد یا اخلاقی؛ در اعمال او باشد یا در سخنانش و حتی در اموری که مربوط به اوست؛ مانند لباس، خانه، همسر فرزندان و مانند این ها. البته همه ی این ها در صورتی است که این صفات در طرف باشد؛ اما اگر صفتی اصلاً وجود نداشته باشد، این کار، «تهمت» که گناه آن به مراتب شدیدتر و سنگین تر است.

از این جا روشن می شود که عذرهای عوامانه ای که بعضی برای غیبت می آورند، پذیرفته نیست. مثلاً گاهی غیبت کننده می گوید: این غیبت نیست؛ بلکه صفت اوست؛ در حالی که اگر صفتش نباشد تهمت است نه غیبت. یا این که می گوید: این سخنی است که در حضور او نیز می گویم؛ در حالی که گفتن آن سخن پیش روی طرف، نه تنها از گناه غیبت نمی کاهد، به خاطر آزردن او گناه سنگین تری محسوب می شود.

ذکر این نکته نیز واجب است که در برخی موارد، غیبت کردن جایز است، از جمله این که گاه کسی در مقام مشورت – مثلاً برای انتخاب همسر یا شریک در کسب و کار و مانند آن – سوالی از انسانی می کند. در این جا امانت در مشورت ایجاب می کند که اگر عیوبی از طرف سراغ دارد، بگوید که مبادا مسلمانی به دام بیفتد.

البته کسی که آشکارا گناه می کند از موضوع غیبت خارج است و اگر گناهی را آشکارا انجام می دهد، پشت سرش بازگو کند ایرادی ندارد. باید توجه داشت گوش دادن به غیبت و حضور در مجلس غیبت نیز حرام است؛ بلکه طبق برخی از روایات، بر مسلمانان واجب است که از حیثیت مسلمانی که غیبت او می شود، دفاع کنند. (نمونه ،ج22،ص192)