نکات زیبای تفسیری

[آشنای غریب]

برگزیده تفسیر جزء بیست و سوم
﷽
مسئولیت اغنیاء
وَإِذَا قِيلَ لَهُمْ أَنفِقُوا مِمَّا رَزَقَكُمْ اللَّهُ قَالَ الَّذِينَ كَفَرُوا لِلَّذِينَ آمَنُوا أَنُطْعِمُ مَن لَّوْ يَشَاءُ اللَّهُ أَطْعَمَهُ إِنْ أَنتُمْ إِلَّا فِي ضَلَالٍ مُّبِينٍ (یس/۴۷)
و هرگاه به آنان گفته شود: از آن چه خداوند روزى شما كرده بخشش كنيد، كسانى كه كفر ورزيدند به كسانى كه ايمان آورده اند مى گويند: آيا به كسانى غذا دهيم كه اگر خداوند مى خواست خودش به آنها غذا مى داد؟ شما در گمراهى آشكارى هستيد.
افرادى كه بينش صحيح ندارند يا مى خواهند از زير بار مسئوليّت شانه خالى كنند، تمام انحرافات و عملكرد زشت خود را به گردن ديگران مى اندازند:
1. گاهى مى گويند: مقصّر خداست، اگر او نمى خواست ما مشرك نبوديم: «لو شاء اللّه ما اشركنا»
2. گاهى مى گويند: مقصّر جامعه است، اگر اين بزرگان نبودند، ما مؤمن بوديم. «لولا انتم لكنّا مؤمنين»
3. گاهى مى گويند: مقصّر نياكان ما هستند. «انّا وجدنا آبائنا»
در اين آيه نيز مى گويند: اگر لازم بود خدا خودش به فقرا روزى مى داد. غافل از آن كه خداوند مسئوليّت سير كردن فقرا را به دوش اغنيا گذاشته است.

عبادت شیطان
أَلَمْ أَعْهَدْ إِلَيْكُمْ يَا بَنِي آدَمَ أَن لَّا تَعْبُدُوا الشَّيْطَانَ إِنَّهُ لَكُمْ عَدُوٌّ مُّبِينٌ (یس/۶۰)
وَأَنْ اعْبُدُونِي هَذَا صِرَاطٌ مُّسْتَقِيمٌ (یس/۶۱)
اى فرزندان آدم! مگر با شما پيمان نبستم كه شيطان را اطاعت نكنيد كه همانا او براى شما دشمنى آشكار است.و تنها مرا بپرستيد، كه راه مستقيم همين است.
مراد از عبادت شيطان، اطاعت شيطان است، چنانكه در حديث مى خوانيم: هر كس در گناه از كسى اطاعت كند، بندگى او را كرده است.

شرط خلوص دل
إِنَّا أَخْلَصْنَاهُم بِخَالِصَةٍ ذِكْرَي الدَّارِ (ص/۴۶)
وَإِنَّهُمْ عِندَنَا لَمِنَ الْمُصْطَفَيْنَ الْأَخْيَارِ (ص/۴۷)
همانا ما آنان را با خلوص ويژه اى كه يادآور سراى قيامت بود خالص كرديم.
و آنان در پيشگاه ما از برگزيدگان و نيكانند
ياد قيامت، مايه نزديك شدن انسان به اخلاص است. «اخلصناهم... ذكرى الدّار»
آخرت انديشى به انسان بصيرت مى دهد. «اولى الا يدى والابصار... انا اخلصناهم...»

درمان قساوت قلب
أَفَمَن شَرَحَ اللَّهُ صَدْرَهُ لِلْإِسْلَامِ فَهُوَ عَلَي نُورٍ مِّن رَّبِّهِ فَوَيْلٌ لِّلْقَاسِيَةِ قُلُوبُهُم مِّن ذِكْرِ اللَّهِ أُوْلَئِكَ فِي ضَلَالٍ مُبِينٍ (زمر/۲۲)
آيا كسى كه خداوند سينه اش را براى (پذيرش) اسلام گشاده است، پس او از طرف خداوند بر (فراز مركبى از) نور است (مثل كسى است كه در تنگناى تعصّب و لجاجت و غرور است؟ نه) پس واى بر آنان كه از سنگدلى ياد خدا نمى كنند. آنان در گمراهى آشكارند.
براى درمان قساوت قلب در روايات آمده است كه چون پيامبر (ص) اين آيه را تلاوت فرمود، از حضرت پرسيدند: نشانه ى ورود نور در دل چيست؟ فرمود: «التّجافى عن دار الغرور و الانابة الى دار الخلود و الاستعداد للموت» دل نبستن به سراى پر فريب دنيا و توجّه به سراى جاودان آخرت و آمادگى براى مرگ پيش از فرار رسيدن آن.