لکه زدای گناه(تضمینی)

[کبوتر حرم]

توبه كنندگان محبوب خدا هستند:

در قرآن می خوانیم: «إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ التَّوَّابِینَ وَ یُحِبُّ الْمُتَطَهِّرِینَ»(1)؛ خداوند توبه كنندگان و پاكیزگان [و كسانی را كه تلاش می كنند تا پاک شوند] دوست می دارد.

پیامبر اكرم صلی الله علیه وآله می فرماید: «لَیْسَ شَی ء احبّ اِلَی اللَّه مِنْ مُؤمِن تائِب اَوْ مُؤمِنَة تائِبَه(2)؛ هیچ چیز محبوب تر از مرد توبه كننده یا زن توبه كننده نزد خدا نیست».

اعمال زشت هر كس از آثار شقاوت و خباثت ذاتی اوست. اگر ذات كسی شقی و یا آمیخته با شقاوت و بدبختی نباشد، هرگز مرتكب عمل زشت و گناه نمی شود. از كوزه همان برون تراود كه در اوست.





خدا توبه كنندگان را یاری می رساند و گذشته آنان را جبران می كند
چون توبه كننده محبوب خداست، خداوند همانند دوستی مهربان به یاری اش می شتابد و بدی هایش را می پوشاند و حتی گناه او را به حسنه تبدیل می كند.

توضیح آنكه: در مجموع معارف دین، بعضی از امور كفاره گناهان معرفی شده اند كه توبه یكی از آنهاست. امام صادق علیه السلام می فرماید: «ان الصلوة ستره و كفارة للذنوب(3)؛ نماز، پوشش و كفاره گناهان است».

باز آن حضرت می فرماید: «ان الخلق الحسن یمیت الخطیئه كما تمیت الشمس الجلید(4)؛ خوش خلقی، گناه را نابود می كند، همان طور كه خورشید یخ ها و یخبندان را از میان می برد». پیامبر اكرم صلی الله علیه وآله می فرماید: «اذكروا الله كثیراً یكفر سیئاتكم(5)؛ خدا را فراوان یاد كنیم، بدی های شما پوشیده می شود». باز از آن حضرت نقل شده كه فرمود: «من ظلم احداً ففاته فلیسغفرالله فانّه كفارة له؛ هر كس به انسانی ظلم كند و او در دسترس نباشد و نتواند او را پیدا كند و رضایتش را به دست آورد، باید از خدا طلب آمرزش كند؛ این پوشاننده گناه اوست».

قرآن كریم درباره توبه می فرماید: «إِلاَّ مَنْ تابَ وَ آمَنَ وَ عَمِلَ عَمَلاً صالِحاً فَأُوْلئِكَ یُبَدِّلُ اللَّهُ سَیِّئاتِهِمْ حَسَناتٍ وَ كانَ اللَّهُ غَفُوراً رَحِیماً»(6)؛ مگر آن كسان كه توبه كنند و ایمان آورند و كارهای شایسته كنند، خدا گناهشان را به نیكی ها بدل می كند و خدا آمرزنده و مهربان است».

در جایی دیگر می فرماید: «یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا تُوبُوا إِلَی اللَّهِ تَوْبَةً نَصُوحاً عَسی رَبُّكُمْ أَنْ یُكَفِّرَ عَنْكُمْ سَیِّئاتِكُمْ وَ یُدْخِلَكُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِی مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ...»(7)؛ ای كسانی كه ایمان آورده اید، به درگاه خدا توبه كنید، توبه ای از روی اخلاص، باشد كه پروردگارتان گناهانتان را محو كند و شما را به بهشت هایی داخل كند كه در آن نهرها جاری است.

تأثیر توبه در پوشش عوارض و آثار گناهان و تبدیل بدی ها به خوبی ها به حدی است كه امام باقرعلیه السلام می فرماید: «التّائِبُ من الذَنْبَ كَمَنْ لا ذَنْبَ لَهُ(8)؛ توبه كننده از گناه مانند كسی است كه هیچ گناهی ندارد».

درباره اینكه توبه چگونه گناهان را محو یا آن را به خوبی تبدیل می كند، دیدگاه مفسّران مختلف است. مفسّر كبیر، مرحوم علامه طباطبائی قدس سره، در جمع بندی آن نوشته است: "<img id="ork:" src="images/smilies/dork.gif">

بعضی گفته اند: منظور این است كه خداوند گناهان سابق آنان را با توبه محو می كند و كارها و اطاعت های بعدی آنان را می نویسد، در نتیجه گناه كفر و قتل و زنا را در اندک زمانی به ایمان و قتلِ مجاز و عفت تبدیل می سازد كه این امر معقول نیست.

بعضی دیگر گفته اند: منظور این است كه ملكات متحول می شود؛ یعنی خداوند ملكه بدی را كه در نفس گناهكار پدید آمده، به ملكه خوب تبدیل می كند، [در نتیجه او از این به بعد به دنبال كارهای شایسته است و در نامه عمل خود غیر از كار نیك ندارد.]

بعضی دیگر گفته اند: منظور از سیّئات و حسنات، ثواب و عقاب آنهاست؛ یعنی خداوند عقاب كشتن نا به جا و زنا را مثلاً برمی دارد و به جای آن ثواب جهاد و كشتن به جا و عفت و پاک دامنی می گذارد.

مرحوم علامه، پس از نقل دیدگاه های مذكور به نقد آنها می پردازد و می نویسد: اشكال مشترک این دیدگاه ها آن است كه كلام خدا را از ظاهرش برگردانده و خلاف ظاهر را گرفته اند. ظاهر جمله «یبدل الله سیّئاتهم حسنات» این است كه هر یک از گناهان آنان خودش به حسنه مبدّل می شود، نه عقابش یا ملكه اش و یا اعمال آینده اش.

ایشان پس از ذكر مقدماتی چنین نتیجه می گیرد كه: اعمال زشت هر كس از آثار شقاوت و خباثت ذاتی اوست. اگر ذات كسی شقی و یا آمیخته با شقاوت و بدبختی نباشد، هرگز مرتكب عمل زشت و گناه نمی شود. از كوزه همان برون تراود كه در اوست.

از آنجا كه توبه، تغییر و تحول بنیادی و اساسی است كه ذات انسان را متحول می سازد. اگر ذات خبیثی از راه توبه و ایمان و عمل صالح به ذاتی طیّب و طاهر و خالی از شقاوت و پلشتی تبدیل شد، لازمه اش این است كه آثار آن هم تبدیل شود و چیزی كه ما نام آن را گناه گذاشته بودیم با مغفرت و رحمت خدا به آثاری تبدیل شود كه مناسب ذات پاك و طیّب و طاهر باشد و آن این است كه عنوان گناه از آن برداشته می شود و عنوان ثواب و حسنه بر آن گذاشته می شود و چه بسا ذكر رحمت و مغفرت در ذیل آیه اشاره به همین معنا باشد(9).

بنابراین اگر توبه انسان به تعبیر قرآن كریم، توبه نصوح و خالصانه باشد و همه مراتب آن لحاظ شود و با شرایط ویژه محقق گردد، خطا و گناهی باقی نمی ماند تا مؤثّر باشد و به طور كلی، گناه همراه با آثارش از ذات انسان محو می شود.


______________________________________________________________________________
1) بقره، آیه 222.
2) بحارالانوار، ج 6، ص 21.
3) الاستبصار، ج 3، ص 13-12.
4) اصول كافی، ج 3، ص 157.
5)بحارالانوار، ج 97، ص 223.
6) فرقان، آیه 70.
7) تحریم، آیه 8.
8) كنزالعمال، ج 10174، 10175، 10176.
9) تفسیر المیزان، ذیل آیه 70 از سوره فرقان.