راه وصال

[safirashgh]

تکلیف اوّل

از مهم ترین و واجب ترین تکالیف مردم نسبت به امام زمان- عجّل الله تعالی فرجه الشریف- تحصیل معرفت و شناخت به آن حضرت است که ادلّۀ عقلیه و نقلیه بر آن دلالت دارند.

روشن است که باید صفات و خصوصیات امامی را که اطاعت از او بر همه کس واجب است، دانست تا دیگران را با او اشتباه نگرفت و او را از مدّعیان مقام و منصب آن حضرت تمیز و تشخیص داد. روایت بسیاری بر وجوب معرفت به امام زمان علیه السلام دلالت دارند.

از ابی عبدالله امام صادق علیه السلام روایت شده است که آن حضرت فرموده اند : رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرموده است :

(( مَن ماتَ وَ لَم یَعرِف اِمامَ زَمانِهِ ماتَ مِیتَةً جاهِلیَّةً.1))

((هرکس بمیرد و امام زمان خویش را نشناسد به مرگ جاهلیت مرده است [بدون دین مرده است ].))

((قالَ حسنُ بن علی العسکری الامین علیه السلام: اِنَّ الاَرضَ لا تَخلُو مِن حُجَّةِ اللهِ عَلی خَلقِهِ، وَ اَنَّ مَن ماتَ وَ لَم یَعرِف اِمامَ زَمانِهِ ماتَ مِیتَةً جاهِلیَّةً، فَقالَ: اِنَّ هذا حَقٌّ کَما اَنَّ النَّهارَ حَقٌّ فَقیلَ: یَا ابنَ رَسُولِ اللهِ فَمَنِ الحُجَّةُ وَ الاِمامُ بَعدَکَ، فَقالَ: یَا اِبنی مُحَمَّدٌ هُوَ الاِمامُ وَ الحُجَّةُ بَعدی، فَمَن ماتَ و لَم یَعرِفهُ ماتَ مِیتَةً جاهِلِیَّةً.2))

امام حسن عسکری علیه السلام فرمودند: زمین از حجّت خدا بر خلقش خالی نخواهد ماند و همانا هر کس از دنیا رفت و امام زمان خود را نشناخت به مرگ جاهلیت مرده است. این مطلب حقیت دارد همان گونه که روز حقیقت دارد. به آن حضرت عرض شد: ای فرزند رسول خدا! چه کسی بعد از تو حجّت و امام است؟ فرمودند: فرزندم محمّد، امام و حجّت خدا بعد از من است؛ پس هرکس بمیرد و او را نشناسد، به مرگ جاهلیت مرده است.))

بی شک، مقصود ائمّۀ طاهرین علیه السلام، از معرفتِ واجب در حق امام زمان علیه السلام، این است که مردم و اهل ایمان خود را آن گونه که هست بشناسند، در حدّی که موجبات سعادت دنیا و آخرت آنان فراهم آید و راه شبهات و ضلالت بر ایشان بسته شود، این معرفت و شناخت بر دو گونه است:

اوّل: معرفت و شناخت شخصیت امام علیه السلام؛

دوّم: معرفت و شناخت شخص امام علیه السلام.

برای تحصیل این دو نوع معرفت، باید به علما و مصنّفات و تألیفات،3. آن ها مراجعه کرد.

باید دانست، معرفت شخصیت امام از راه معرفت صفات و خصایص امامت و امام به دست می آید. اگر با مقام امامت و جایگاه آن و با ویژگی ها و صفات و خصایص امامت، آشنایی حاصل شود، با شخصیت هر امامی آشنایی حاصل شده است؛ زیرا همۀ آنان نور واحدند و به تعبیر خود ائمۀ هُدی علیه السلام، اوّل آنها محمّد و اوسط آن ها محمّد و آخر آنها محمّد، همۀ آن ها نور احد هستند.4

باید به فضائل و مناقب امامان علیه السلام شناخت پیدا کرد؛ همان فضایل و مناقبی که بسیاری از آن ها بین همۀ امامان علیه السلام مشترک است. ازطرفی باید به فضایل و مناقب خاص و ویژۀ خود آن حضرت نیز آشنایی و شناخت پیدا نمود تا شناخت انسان به آن حضرت کامل شود.

اما معرفت و شناخت شخص امام علیه السلام، از طریق آگاهی بر اسم، لقب، کنیه، نسب، صفات، خصایص، فضایل و مناقب شخصی و نیز هر ویژگی زمانی یا مکانی که مربوط به اوست، به دست می آید.

حداقل و حداکثر این دو شناخت و معرفت نیز قابل بیان است که در این جا حداقل معرفت به امام علیه السلام، طی روایتی، به طور اختصار بیان خواهد شد.

امام صادق علیه السلام می فرمایند:

((کمترین حدّ معرفت به امام آن است که امام همسنگ و مساوی با پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم است، مگر در درجۀ نبوّت. امام وارث پیامبر است و همانا اطاعت از او اطاعت از خدا و رسول خدا می باشدو باید در هر امری تسلیم او بود و ردّ به سوی او نمود و به سخن و فرمان او عمل کرد و باید دانست که امام بعداز رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم، علی بن ابی طالب است و بعد از او حسن و حسین و علی بن الحسین و محمّد بن علی و جعفر بن محمّد و موسی بن جعفر و علی بن موسی و محمّد بن علی وعلی بن محمّد و حسن بن علی و سپس حجّة بن الحسن علیه السلام هستند.5))

بیان شد که برای معرفت و شناخت شخص امام علیه السلام باید نام و کنیه و لقب او و نام پدر او را شناخت و صفات و ویژگی های ظاهری او را به قدر و اندازۀ کافی دانست. نام امام عصر علیه السلام، نام حضرت محّمد صلی الله علیه وآله و سلم و کنیۀ او،کنیۀ آن حضرت، و لقب او مهدی است. برگونۀ راست، خالی سیاه و زیبا دارد. چهرۀ او زیباست و بینی او کشیده و قد او معتدل است.

شناخت ویژگی های مکانی و زمانی امام علیه السلام و احوال، افعال و اقوال او جزئی از شناخت شخص امام علیه السلام است؛ به عنوان مثال، دانستن این که برای ظهور حضرت مهدی علیه السلام، پنج علامت حتمی خواهد بود و آن حضرت وقتی ظهور می نمایند که زمین پر از جور و ستم شده باشد و قبل از قیام او، ظهور صداهای آسمانی و یا صورت دستی در ماه و ظهور حَجَر موسی – علی نبیّنا و آله و علیه السلام – و عصای او در دست آن حضرت و ... خواهد بود، که همه در کتاب های،6. مربوط به این موضوع یاد شده اند و همه از علایم ظهور آن حضرت و از خصوصیات وویژگی های خاص ایشان می باشند، جزئی از شناخت شخص امام علیه السلام است .

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1- بحار ج53 ص175 باب31 ح7؛ الاحتجاج ص498.

2- وسائل ج11 ص491 باب33 ح23 .

3- تألیفاتی مانند: الغیبة (شیخ جلیل محمد بن ابراهیم نعمانی معروف به ابن ابی زینب)؛ الغیبة (شیخ طوسی)؛ نجم الثاقب (شیخ طبرسی نوری)؛ کمال الدین و تمام النعمة (شیخ صدوق)؛ اعیان الشیعة (بخش مهدی علیه السلام)؛ بحارالانوار (کتاب امامت و کتاب مهدی موعود)؛ اصول کافی ج1و2.

4- الغیبة (نعمانی) ص85؛ بحار ج36 ص399 باب46 ح9 .

5- البرهان ح2 ص34 ح3 .

6- مانند: کتاب الغیبة (نعمانی)؛ الغیبة (شیخ طوسی)؛ نجم الثاقب (شیخ طبرسی نوری)؛ کمال الدین و تمام التعمة (شیخ صدوق).