۲۱ شهريور ۱۳۹۱, ۱۱:۳۴ صبح
روزی که رسول خاتم(ص) دو وزنه سنگین و دو میراث گرانبها (قرآنو عترت) را به مردم معرفی کرد و برای نجات از گمراهی، تمسک به«ثقلین» را توصیه فرمود، اهلبیت خویش را نیز به عنوان قرآن شناسان خبیر معرفی کرد، تا پس از او، امت از ائمه الهام بگیرندو شاگردی عترت را با افتخار بپذیرند.
صادق آل محمد(ص)، در باره حبل المتین قرآن و شیوه بهره گیری ازآن و جایگاه کلام الهی، سخنان نغز بسیاری دارد که در این نوشته به اختصار به برخی از محورهای تعالیم و توصیه های حضرتش اشاره میکنیم، باشد که جامعه قرآنی و ولایی ما، از حضرت صادق(ع) سرمشق بگیرد و از سرچشمه هدایت قرآنی، جان عطشناک خویش را سیراب سازد.
1- قرآن، تجلیگاه خدا
کلام الهی، جلوهای از قدرت و علم و حکمت خداست و آیات قرآن، هریک نشانه ای از عظمت الهی است. امام صادق(ع) در زمینه جلوه گاه بودن قرآن برای ذات مقدس خدا البته برای چشمهای بیدار ودلهای آگاه میفرماید:
(لقد تجلی الله لخلقه فی کلامه و لکنهم لایبصرون) (1)
خداوند بر خلق خویش در کلام خودش تجلی کرده است، ولی آنان خدارا نمی بینند.
2- گنجینه کامل
معارف قرآن بی پایان است. به تعبیر خود قرآن (تبیانا لکل شییء)است; بیانگر هرچیز. هر پند و حکمت، هر حکم و قانون، هر علم ودانش ریشه در قرآن دارد. حتی برای آگاهی از سرگذشت پیشینیان وسرنوشت آیندگان و دانشهای آسمان و زمین باید به قرآن نگریست وبه کمک اهلبیت علیهم السلام ، از این منبع و گنجینه کامل بهره گرفت. امام صادق(ع) میفرماید:
«خداوند بی همتا و قدرتمند، کتاب خویش را بر شما نازل فرمود واو راستگو و نیکوکار است. در قرآن، خبر شما و خبر آنان که پیش از شما بودند و آنان که پس از شما خواهند آمد، همچنین خبرآسمان و زمین است...»
و در سخن (2) دیگری به جنبه تبیان بودن قرآن چنین اشاره میفرماید:
(ان الله انزل فی القرآن تبیان کل شیء، حتی و الله ما ترک شیئایحتاج العباد الیه الا بینه للناس...) (3)
خداوند در قرآن، بیان هرچیز را نازل کرده است. به خدا قسم هیچ چیزی را که بندگان به آن نیازمندند، فروگذار نکرده و برای مردم بیان فرموده است.
3- عهدنامه الهی
قرآن، عهدی استوار میان خدا و مردم است و آیات این کتاب، متن این عهدنامه را بیان میکند. در عهد نامه باید نگریست، به آن باید پایبند بود، مفاد آن را نباید زیر پاگذاشت. امام صادق(ع) درباره این عهدنامه و لزوم تلاوت بخشی از آن در هرروز، چنین میفرماید:
«القرآن عهدالله الی خلقه، فقد ینبغی للمرء المسلم ان ینظرفیعهده و ان یقراء منه فیکل یوم خمسین آیه» (4)
قرآن عهد خداوند نسبتبه بندگان اوست. سزاوار است که یک انسان مسلمان در این عهدنامه الهی بنگرد و هر روز پنجاه آیه از آن رابخواند.
روشن است که مرور بر مفاد یک عهدنامه، برای یادآوری از آن قرارداد و رعایت آن در عمل است. میثاق خدا با بندگان برشناختن احکام الهی و عبرت گرفتن از حکایات قرآن و عمل به اوامر او وتدبر در آیات است. جالب است که امام صادق(ع) وقتی میخواست قرآنتلاوت کند، قرآن را که به دست راستخویش میگرفت، دعایی میخواند که به عهد بودن قرآن و تعهدات انسان در قبال این قرار داد،اشاره دارد. مضمون آن دعا چنین است:
«خداوندا! من عهد و کتاب تو را گشودم. خدایا! نگاهم را در این کتاب، عبادت قرار بده و قرائتم را تفکر، و تفکرم را عبرتآموزی. خدایا! مرا از آنان قرار بده که از مواعظ تو در این کتاب، پند میگیرند و از نافرمانی ات پرهیز میکنند. وقتی کتاب تو را میخوانم، بر دل و گوشم مهر مزن و بر دیدگانم پرده میفکن وقرائت مرا خالی از تدبر مگردان، بلکه مرا چنان قرار بده که درآیات و احکامش ژرف بنگرم، دستورهای دین تو را بگیرم و عمل کنم و نگاه مرا در این کتاب، غافلانه و قرائتم را بیهوده و بیثمر مساز.» (5)
4-آینه عبرت
درخلال آیات قرآن، سرگذشت اقوامی از گذشته آمده است. چه نیکان وصالحان که در سایه ایمان و عمل و پیروی از حق، سعادتمند شدند، چه عنودان و لجوجان که با تکذیب انبیا و انکار خدا و طغیان وفساد، گرفتار عذاب الهی گشتند. قرآن، کتاب قصه و داستان نیست، ولی سرشار از قصص و حکایات افراد و امتهاست و همه بر اساس درس گرفتن و الهام و عبرت و پند.
امام صادق(ع) میفرماید:
«علیکم بالقرآن! فما و جدتم آیه نجابها من کان قبلکم فاعملوابه، و ما وجدتموه هلک من کان قبلکم فاجتنبوه.» (6)
برشماباد قرآن! هر آیهای را که یافتید که گذشتگان، با عمل به محتوای آن آیه نجات یافتند، شماهم به آن عمل کنید و هر آیه رادیدید که بیانگر هلاکت پیشینیان است، شماهم از آن (عامل هلاکت) بپرهیزید.
این شیوه برخورد با آیات قرآن، سودمندترین شیوه ای است که درعمل فردی و اجتماعی مسلمانان اثر میگذارد و قرآن هدایتگر قاری میشود.
5- احکام جاودانه
دین خدا و آیات قرآن، حاوی یک سلسله احکام الهی است که تا دامنه قیامت استمرار مییابد. آنچه که حلال الهی و حرام الهی است، مشمول مرور زمان نمیشود و حکم خدا در اثر «جو» یا «شرایط جدید» یا «تمایلات این و آن» عوض نمیگردد. امام صادق(ع) در تشریح بعثتهای سلسله نورانی انبیا، به دوره بعثت رسول خاتم(ص) میرسد و میفرماید: «تا آن که محمد(ص) آمد و قرآن را آورد و شریعت و راه و روش قرآن را. پس حلال آن تا روز قیامت حلال است و حرام آن تا روز قیامت حرام میباشد.»
و در سخنی (7) دیگر، جریان قرآن را در عصرها و زمانها، همچون جریان شب و روز و ماه و خورشید میداند. با بیان امام صادق(ع) راهبراندیشه کسانی که احکام خدا را مقطعی و دورهای میدانند و عصرحاضر را برای اجرای احکام قرآن مناسب نمیدانند و قوانین وحی رابرای تنظیم امور بشریت امروز و جامعه کنونی کافی نمیبینند، بسته میشود.
ادامه دارد.....
صادق آل محمد(ص)، در باره حبل المتین قرآن و شیوه بهره گیری ازآن و جایگاه کلام الهی، سخنان نغز بسیاری دارد که در این نوشته به اختصار به برخی از محورهای تعالیم و توصیه های حضرتش اشاره میکنیم، باشد که جامعه قرآنی و ولایی ما، از حضرت صادق(ع) سرمشق بگیرد و از سرچشمه هدایت قرآنی، جان عطشناک خویش را سیراب سازد.
1- قرآن، تجلیگاه خدا
کلام الهی، جلوهای از قدرت و علم و حکمت خداست و آیات قرآن، هریک نشانه ای از عظمت الهی است. امام صادق(ع) در زمینه جلوه گاه بودن قرآن برای ذات مقدس خدا البته برای چشمهای بیدار ودلهای آگاه میفرماید:
(لقد تجلی الله لخلقه فی کلامه و لکنهم لایبصرون) (1)
خداوند بر خلق خویش در کلام خودش تجلی کرده است، ولی آنان خدارا نمی بینند.
2- گنجینه کامل
معارف قرآن بی پایان است. به تعبیر خود قرآن (تبیانا لکل شییء)است; بیانگر هرچیز. هر پند و حکمت، هر حکم و قانون، هر علم ودانش ریشه در قرآن دارد. حتی برای آگاهی از سرگذشت پیشینیان وسرنوشت آیندگان و دانشهای آسمان و زمین باید به قرآن نگریست وبه کمک اهلبیت علیهم السلام ، از این منبع و گنجینه کامل بهره گرفت. امام صادق(ع) میفرماید:
«خداوند بی همتا و قدرتمند، کتاب خویش را بر شما نازل فرمود واو راستگو و نیکوکار است. در قرآن، خبر شما و خبر آنان که پیش از شما بودند و آنان که پس از شما خواهند آمد، همچنین خبرآسمان و زمین است...»
و در سخن (2) دیگری به جنبه تبیان بودن قرآن چنین اشاره میفرماید:
(ان الله انزل فی القرآن تبیان کل شیء، حتی و الله ما ترک شیئایحتاج العباد الیه الا بینه للناس...) (3)
خداوند در قرآن، بیان هرچیز را نازل کرده است. به خدا قسم هیچ چیزی را که بندگان به آن نیازمندند، فروگذار نکرده و برای مردم بیان فرموده است.
3- عهدنامه الهی
قرآن، عهدی استوار میان خدا و مردم است و آیات این کتاب، متن این عهدنامه را بیان میکند. در عهد نامه باید نگریست، به آن باید پایبند بود، مفاد آن را نباید زیر پاگذاشت. امام صادق(ع) درباره این عهدنامه و لزوم تلاوت بخشی از آن در هرروز، چنین میفرماید:
«القرآن عهدالله الی خلقه، فقد ینبغی للمرء المسلم ان ینظرفیعهده و ان یقراء منه فیکل یوم خمسین آیه» (4)
قرآن عهد خداوند نسبتبه بندگان اوست. سزاوار است که یک انسان مسلمان در این عهدنامه الهی بنگرد و هر روز پنجاه آیه از آن رابخواند.
روشن است که مرور بر مفاد یک عهدنامه، برای یادآوری از آن قرارداد و رعایت آن در عمل است. میثاق خدا با بندگان برشناختن احکام الهی و عبرت گرفتن از حکایات قرآن و عمل به اوامر او وتدبر در آیات است. جالب است که امام صادق(ع) وقتی میخواست قرآنتلاوت کند، قرآن را که به دست راستخویش میگرفت، دعایی میخواند که به عهد بودن قرآن و تعهدات انسان در قبال این قرار داد،اشاره دارد. مضمون آن دعا چنین است:
«خداوندا! من عهد و کتاب تو را گشودم. خدایا! نگاهم را در این کتاب، عبادت قرار بده و قرائتم را تفکر، و تفکرم را عبرتآموزی. خدایا! مرا از آنان قرار بده که از مواعظ تو در این کتاب، پند میگیرند و از نافرمانی ات پرهیز میکنند. وقتی کتاب تو را میخوانم، بر دل و گوشم مهر مزن و بر دیدگانم پرده میفکن وقرائت مرا خالی از تدبر مگردان، بلکه مرا چنان قرار بده که درآیات و احکامش ژرف بنگرم، دستورهای دین تو را بگیرم و عمل کنم و نگاه مرا در این کتاب، غافلانه و قرائتم را بیهوده و بیثمر مساز.» (5)
4-آینه عبرت
درخلال آیات قرآن، سرگذشت اقوامی از گذشته آمده است. چه نیکان وصالحان که در سایه ایمان و عمل و پیروی از حق، سعادتمند شدند، چه عنودان و لجوجان که با تکذیب انبیا و انکار خدا و طغیان وفساد، گرفتار عذاب الهی گشتند. قرآن، کتاب قصه و داستان نیست، ولی سرشار از قصص و حکایات افراد و امتهاست و همه بر اساس درس گرفتن و الهام و عبرت و پند.
امام صادق(ع) میفرماید:
«علیکم بالقرآن! فما و جدتم آیه نجابها من کان قبلکم فاعملوابه، و ما وجدتموه هلک من کان قبلکم فاجتنبوه.» (6)
برشماباد قرآن! هر آیهای را که یافتید که گذشتگان، با عمل به محتوای آن آیه نجات یافتند، شماهم به آن عمل کنید و هر آیه رادیدید که بیانگر هلاکت پیشینیان است، شماهم از آن (عامل هلاکت) بپرهیزید.
این شیوه برخورد با آیات قرآن، سودمندترین شیوه ای است که درعمل فردی و اجتماعی مسلمانان اثر میگذارد و قرآن هدایتگر قاری میشود.
5- احکام جاودانه
دین خدا و آیات قرآن، حاوی یک سلسله احکام الهی است که تا دامنه قیامت استمرار مییابد. آنچه که حلال الهی و حرام الهی است، مشمول مرور زمان نمیشود و حکم خدا در اثر «جو» یا «شرایط جدید» یا «تمایلات این و آن» عوض نمیگردد. امام صادق(ع) در تشریح بعثتهای سلسله نورانی انبیا، به دوره بعثت رسول خاتم(ص) میرسد و میفرماید: «تا آن که محمد(ص) آمد و قرآن را آورد و شریعت و راه و روش قرآن را. پس حلال آن تا روز قیامت حلال است و حرام آن تا روز قیامت حرام میباشد.»
و در سخنی (7) دیگر، جریان قرآن را در عصرها و زمانها، همچون جریان شب و روز و ماه و خورشید میداند. با بیان امام صادق(ع) راهبراندیشه کسانی که احکام خدا را مقطعی و دورهای میدانند و عصرحاضر را برای اجرای احکام قرآن مناسب نمیدانند و قوانین وحی رابرای تنظیم امور بشریت امروز و جامعه کنونی کافی نمیبینند، بسته میشود.
ادامه دارد.....