۴ شهريور ۱۳۹۰, ۰۸:۵۸ عصر
دنیای جوان هیجان انگیز است و خطرآفرین
منبع: راسخون
نكته ها:
1 -غمگین بودن، احساس بیماری یا فقدان اعتماد به نفس باعث می شود جوانان احساس آسیب پذیری داشته باشند اما به جای اینكه تشویش خود را ظاهر كنند رفتار عبوسانه ای از خود بروز می دهند.
۲ -والدین اغلب فكر می كنند هر گونه كنترل یا تاثیری را بر فرزند خود از دست داده اند. جوانان می خواهند پدر و مادرشان مقررات و محدودیت های یكسان و یكنواختی داشته باشند اما در عین حال به شدت از محدود شدن آزادی و تصمیم گیری برای خودشان می رنجند.دوره جوانی ممكن است دوره هجمه های عاطفی از هر نظر باشد. ممكن است شكاف عمیقی بین جوانان و والدین شان در این دوران شكل بگیرد. چرا جوانی این همه سختی دارد چون این سن زمان رشد سریع جسمی و تغییرات عاطفی عمیق است. این تحولات هیجان بر انگیز هستند اما از طرف دیگر هم برای جوان و هم برای والدینش گمراه كننده و دردسرساز است.
تغییرات جسمی
فرآیند تغییرات سریع جسمی در جوانان بلوغ نامیده می شوند. این تغییرات برای دختران از حدود ۱۱سالگی و برای پسران حدود ۱۳ سالگی به تدریج آغاز می شود. سن شروع بلوغ به علت تغذیه بهتر در بسیاری كشورها كاهش یافته است.
تغییرات روانی
جوانان در این سن، همین طور كه قد می كشند و تغییرات جسمی دارند، جور دیگری هم فكر و احساس می كنند. روابط صمیمانه ای خارج از خانواده با دوستان هم سن و سال خود ایجاد می كنند. روابط شان داخل خانه هم تغییر می كند. والدین در این دوران نسبت به زندگی و روابط خارج از خانه از چشم جوانان می افتند.
مشكلات عاطفی
پرخوری، خواب بیش از حد و رسیدگی بیش از حد به وضع ظاهر ممكن است نشانه های درگیری های عاطفی باشند.
مشكلات رفتاری
جوانان و والدین شان مدام از رفتار همدیگر ایراد می گیرند.
مشكلات تحصیلی
ترك تحصیل در جوانان ممكن است به علت مشكل جدایی از والدین، زندگی خانوادگی آشفته جدایی یا مرگ زودهنگام یكی از والدین یا الگوی جاافتاده در خانواده اتفاق بیفتد.
مشكلات با قانون
معمولا جوانان قانون شكنی نمی كنند و اگر هم بكنند پسرها این كار را می كنند آن هم فقط یك بار. اما اگر والدین مشكل قانون شكنی را موردی مهم و خاص تلقی نكنند تعداد تخلف های جوان بیشتر و بیشتر می شود. نارضایتی یا اضطراب هم به رفتارهایی منجر می شود كه سروكار جوان را به پلیس می اندازد. اگر جوانی مدام دچار چنین مشكلاتی می شود باید درباره احساساتش هنگام قانون شكنی از او سئوال كنید.
مشكل تغذیه
وزن برای جوانان موضوع مهمی است. اگر جوانی چاق باشد و برای همین او را مسخره كنند یا مدام سرزنش بشود بیشتر از خودش بدش می آید و افسرده می شود كه خود منجر به كم تحركی و بیشتر غذا خوردن می شود كه بدتر از مشكل چاقی است.
مواد مخدر، روان گردان ها و الكل
بعضی جوانان به سراغ تجربه مواد مخدر یا الكل می روند اما استفاده منظم از اینها در این سنین كمتر اتفاق می افتد. مصرف حشیش برای جوانان، مشكلات ذهنی به وجود می آورد و خطر ابتلا به شیزوفرنی را دوبرابر می كند. الكل مهم ترین ماده ای است كه برای جوانان مشكل ساز می شود. اگر والدین متوجه تغییر ناگهانی یا شدید در رفتار فرزند جوانشان بشوند حتما باید احتمال مصرف مواد مخدر یا الكل را در نظر بگیرند. پس پدر و مادرها باید در این زمینه ها اطلاعات كافی داشته باشند. اما اگر پدر یا مادری زمانی این مواد را مصرف می كرده باید چه جوابی به فرزند جوانش بدهد صادق باشید و خطرات این مواد را شرح بدهید و نیز تاكید كنید مواد شیمیایی كه این روزها تولید می شوند اثری به مراتب مخرب تر بر جسم و ذهن مصرف كنندگان می گذارند.
سوءرفتار
بدرفتاری جسمی، عاطفی یا جنسی ممكن است برای نوجوانان و جوانان رخ بدهد كه خود ممكن است منجر به یكی از مشكلات پیش گفته بشود. اگر چنین مشكلی در خانواده ای وجود داشته باشد حتما نیاز به مشاوره تخصصی است.
بیماری های ذهنی
كمتر اتفاق می افتد كه تغییرات رفتاری یا حالات روحی سرآغاز اختلالات جدی روانپزشكی باشد. با اینكه رایج نیست اما جنون و شیزوفرنی ممكن است نخستین بار در سال های اولیه جوانی خود را نشان بدهد. انزوای بیش از حد ممكن است نشانه شیزوفرنی باشد البته معمولا برای چنین رفتاری در این سنین توضیحات دیگری هم هست. والدینی كه نگران چنین احتمالاتی هستند باید با پزشك مشورت كنند.
شوك والدین
وقتی والدین تازه با رفتار های خاص دوران جوانی برخورد می كنند، وقتی بگو مگوها آغاز می شود و جوان بیشتر زمان خود را بیرون از خانه و با دوستان و هم سن و سال هایش می گذراند، پدر و مادرها برای نخستین بار احساس می كنند مهم ترین فرد زندگی فرزندشان نیستند. این حس ناخوشایند گذرا است ولی مدتی می گذرد تا والدین به شرایط جدید خو بگیرند. اما خبر خوب اینكه تحقیقات جدید نشان داده اغلب جوانان، به رغم رفتار هایشان، والدین خود را دوست دارند و فكر می كنند روابطشان با آنها به مرور بهتر خواهد شد.
توصیه های مهم
حسود نباشید
ممكن است اوقات خوش و فرصت هایی كه جوانان دارند باعث شود پدر و مادرها احساس پیری بكنند. قدرت جسمی آنها درست وقتی زیاد شده كه قدرت شما در حال كاهش است. ممكن است سوخت پنهان تمامی مشاجره ها و مشكلات شما حسادت باشد.
خانه را امن كنید
جوانان به دنبال كشف زندگی هستند اما نیاز به پایگاهی دارند كه برگردند. خانه باید جای امنی باشد كه جوان دوست داشته باشد به آنجا برگردد، جایی كه از او حمایت می شود، از او مراقبت می شود و او را مهم می شمارند.
حمایت دوجانبه
پدر و مادر باید پیش از هر چیز بین خودشان درباره ارزش ها و مقررات اولیه به تفاهم برسند و بعد در اجرای آنها یكدیگر را پشتیبانی كنند. جوان معمولا از پدر و مادری كه مدام با هم درگیر می شوند و همدیگر را تخریب می كنند حساب نمی برد. دام متداولی كه پدر و مادرها گرفتار آن می شوند همدست شدن با فرزندشان علیه دیگری است. این كار معمولا منجر به مشكلات دائم می شود.
مهارت گوش دادن
بزرگسالان باید چشمه پند و اندرز، همدلی و امنیت باشند. جوان باید مطمئن بشود پدر یا مادرش یك دفعه برای قضاوت، انتقاد یا یك نصیحت ساده از كوره در نمی رود. گوش دادن نخستین مهارت لازم است.
مقررات
جوان هر قدر هم كه رشد سریعی داشته باشد پدر و مادر باید حامی او باشند و به همین علت باید تصمیم بگیرند كه قوانین اولیه چه باشند. درست است كه ممكن است جوان با وضع این قوانین مخالفت كند اما اینها برای امنیت او لازم هستند. قوانین باید واضح باشند و به همه افراد خانواده تفهیم شوند البته جایی كه امكانش هست باید با خود جوان هم توافق كرد. قوانین باید منطقی و محكم باشند اما آن قدر سختگیرانه نباشند كه جوان از آن زده بشود. نباید برای همه چیز قانون وضع كنید. بعضی موارد قابل مذاكره هستند و بعضی دیگر را باید به خود جوان واگذار كرد. تحریم هایی مثل منع خروج از خانه فقط وقتی كارساز است كه از قبل به آن فكر شده باشد. اگر نمی خواهید چنین كاری بكنید حرفی از آن به میان نیاورید. برعكس پاداش برای رفتارهای خوب در این بین هم اهمیت دارد.
مدیریت اختلاف نظرها
جوانان خانواده باید در وضع قوانین خانه مشاركت كنند. آنها هم مثل هركس دیگر اگر دلیل منطقی ببینند و كارساز بودن آن را لمس كنند، بیشتر به قانون پناه می برند. اگر جوانی نسبت به قوانینی كه در خانه برای او اعمال می شود اعتراض داشته باشد حتما بعضی قوانینی كه برای خواهر و برادر كوچكش وضع شده، به نظرش مفید می آید. اگر جوان در قوانین خانه مشاركت نمی كند حتما با وضع آن از طرف شما مشكل دارد و بهتر است او را هم در این كار شریك كنید. والدین باید موضع گیری خود را انتخاب كنند. خیلی كارهایی كه جوانان انجام می دهند ناراحت كننده است همان طور كه احتمالا كارهای والدین آنها را ناراحت می كند اما همه این كارها ارزش جار و جنجال ندارند. معمولا صرف وقت برای تحسین تصمیم گیری ها یا رفتارهای شایسته و بجا بهتر است. بدترین عادت ها هم وقتی والدین به آنها عكس العمل نشان ندهند خود به خود از بین می روند.
تنبیه بدنی را فراموش كنید
با اینكه ثابت شده تنبیه بدنی كمكی نمی كند هنوز بسیاری از مردم گاه گاهی بچه ها را كتك می زنند. اگر چنین كاری را با جوانان هم انجام بدهید به او یاد می دهید خشونت روش پذیرفته شده ای برای حل مشكلات است و او حتما وقتی بزرگتر هم شد این روش را به كار می برد. از طرفی جوان قدرت بدنی بالایی دارد و تنبیه بدنی در این سن به چرخه دعوا و مرافعه تبدیل می شود، شما او را می زنید، او شما را می زند و همچنان ادامه می یابد.
الگو باشید
درست است كه جوان در این سن مستقل تر شده است اما هنوز خیلی چیزها را درباره رفتارهایش از پدر و مادر یاد می گیرد. اگر می خواهید دروغ نگوید خودتان دروغ نگویید، اگر می خواهید سیگار نكشد خودتان سیگار نكشید. اگر می خواهید مهربان و بخشنده باشد خودتان این طور باشید. «آن كاری را كه می گویم بكن نه آن كاری را كه می كنم.» هیچ اثری ندارد.
سپاسگزاری
اگر فرزند جوان شما آن قدر كه انتظار دارید سپاسگزار نیست نگران نباشید. خیلی خوب بود اگر این طور بود اما احتمالا تا وقتی كه خودش بچه دار نشود نمی فهمد كار شما چقدر سخت و دشوار بوده است.
كمك بگیرید
گاهی اوقات تمام این توصیه ها هم كاری از پیش نمی برند و شما و فرزند جوانتان با هم نمی سازید. گاهی نگرانی ها درباره تغییرات جسمی دوره جوانی، اینكه زود اتفاق افتاده اند یا دیر شده اند، یا روابط او با دوستانش تمامی ندارند. در این جور موارد با پزشك مشورت كنید. اگر در خانواده ای جو خشونت حاكم است، والدین همدیگر را كتك می زنند، بچه ها همدیگر را كتك می زنند، بچه ها والدین را می زنند یا والدین بچه ها را می زنند حتما از مشاور خبره كمك بخواهید. هنگامی كه در تحصیل مشكلی رخ می دهد مسلما معلم ها منبع اطلاعاتی خوبی هستند. معلم شاید مشاوره تحصیلی را پیشنهاد كند. روانشناس تشخیص می دهد آیا مشكل خاصی در یادگیری وجود دارد یا نه. در موارد درگیری های ذهنی هم مشاور كمك خوبی است.
جوانانی كه بیش از چند ماه در معرض آشفتگی و اضطراب قرار می گیرند یا افسردگی، اختلال تغذیه یا مشكلات رفتاری دارند نیز معمولا به كمك حرفه ای نیاز دارند.
منبع: راسخون
نكته ها:
1 -غمگین بودن، احساس بیماری یا فقدان اعتماد به نفس باعث می شود جوانان احساس آسیب پذیری داشته باشند اما به جای اینكه تشویش خود را ظاهر كنند رفتار عبوسانه ای از خود بروز می دهند.
۲ -والدین اغلب فكر می كنند هر گونه كنترل یا تاثیری را بر فرزند خود از دست داده اند. جوانان می خواهند پدر و مادرشان مقررات و محدودیت های یكسان و یكنواختی داشته باشند اما در عین حال به شدت از محدود شدن آزادی و تصمیم گیری برای خودشان می رنجند.دوره جوانی ممكن است دوره هجمه های عاطفی از هر نظر باشد. ممكن است شكاف عمیقی بین جوانان و والدین شان در این دوران شكل بگیرد. چرا جوانی این همه سختی دارد چون این سن زمان رشد سریع جسمی و تغییرات عاطفی عمیق است. این تحولات هیجان بر انگیز هستند اما از طرف دیگر هم برای جوان و هم برای والدینش گمراه كننده و دردسرساز است.
تغییرات جسمی
فرآیند تغییرات سریع جسمی در جوانان بلوغ نامیده می شوند. این تغییرات برای دختران از حدود ۱۱سالگی و برای پسران حدود ۱۳ سالگی به تدریج آغاز می شود. سن شروع بلوغ به علت تغذیه بهتر در بسیاری كشورها كاهش یافته است.
تغییرات روانی
جوانان در این سن، همین طور كه قد می كشند و تغییرات جسمی دارند، جور دیگری هم فكر و احساس می كنند. روابط صمیمانه ای خارج از خانواده با دوستان هم سن و سال خود ایجاد می كنند. روابط شان داخل خانه هم تغییر می كند. والدین در این دوران نسبت به زندگی و روابط خارج از خانه از چشم جوانان می افتند.
مشكلات عاطفی
پرخوری، خواب بیش از حد و رسیدگی بیش از حد به وضع ظاهر ممكن است نشانه های درگیری های عاطفی باشند.
مشكلات رفتاری
جوانان و والدین شان مدام از رفتار همدیگر ایراد می گیرند.
مشكلات تحصیلی
ترك تحصیل در جوانان ممكن است به علت مشكل جدایی از والدین، زندگی خانوادگی آشفته جدایی یا مرگ زودهنگام یكی از والدین یا الگوی جاافتاده در خانواده اتفاق بیفتد.
مشكلات با قانون
معمولا جوانان قانون شكنی نمی كنند و اگر هم بكنند پسرها این كار را می كنند آن هم فقط یك بار. اما اگر والدین مشكل قانون شكنی را موردی مهم و خاص تلقی نكنند تعداد تخلف های جوان بیشتر و بیشتر می شود. نارضایتی یا اضطراب هم به رفتارهایی منجر می شود كه سروكار جوان را به پلیس می اندازد. اگر جوانی مدام دچار چنین مشكلاتی می شود باید درباره احساساتش هنگام قانون شكنی از او سئوال كنید.
مشكل تغذیه
وزن برای جوانان موضوع مهمی است. اگر جوانی چاق باشد و برای همین او را مسخره كنند یا مدام سرزنش بشود بیشتر از خودش بدش می آید و افسرده می شود كه خود منجر به كم تحركی و بیشتر غذا خوردن می شود كه بدتر از مشكل چاقی است.
مواد مخدر، روان گردان ها و الكل
بعضی جوانان به سراغ تجربه مواد مخدر یا الكل می روند اما استفاده منظم از اینها در این سنین كمتر اتفاق می افتد. مصرف حشیش برای جوانان، مشكلات ذهنی به وجود می آورد و خطر ابتلا به شیزوفرنی را دوبرابر می كند. الكل مهم ترین ماده ای است كه برای جوانان مشكل ساز می شود. اگر والدین متوجه تغییر ناگهانی یا شدید در رفتار فرزند جوانشان بشوند حتما باید احتمال مصرف مواد مخدر یا الكل را در نظر بگیرند. پس پدر و مادرها باید در این زمینه ها اطلاعات كافی داشته باشند. اما اگر پدر یا مادری زمانی این مواد را مصرف می كرده باید چه جوابی به فرزند جوانش بدهد صادق باشید و خطرات این مواد را شرح بدهید و نیز تاكید كنید مواد شیمیایی كه این روزها تولید می شوند اثری به مراتب مخرب تر بر جسم و ذهن مصرف كنندگان می گذارند.
سوءرفتار
بدرفتاری جسمی، عاطفی یا جنسی ممكن است برای نوجوانان و جوانان رخ بدهد كه خود ممكن است منجر به یكی از مشكلات پیش گفته بشود. اگر چنین مشكلی در خانواده ای وجود داشته باشد حتما نیاز به مشاوره تخصصی است.
بیماری های ذهنی
كمتر اتفاق می افتد كه تغییرات رفتاری یا حالات روحی سرآغاز اختلالات جدی روانپزشكی باشد. با اینكه رایج نیست اما جنون و شیزوفرنی ممكن است نخستین بار در سال های اولیه جوانی خود را نشان بدهد. انزوای بیش از حد ممكن است نشانه شیزوفرنی باشد البته معمولا برای چنین رفتاری در این سنین توضیحات دیگری هم هست. والدینی كه نگران چنین احتمالاتی هستند باید با پزشك مشورت كنند.
شوك والدین
وقتی والدین تازه با رفتار های خاص دوران جوانی برخورد می كنند، وقتی بگو مگوها آغاز می شود و جوان بیشتر زمان خود را بیرون از خانه و با دوستان و هم سن و سال هایش می گذراند، پدر و مادرها برای نخستین بار احساس می كنند مهم ترین فرد زندگی فرزندشان نیستند. این حس ناخوشایند گذرا است ولی مدتی می گذرد تا والدین به شرایط جدید خو بگیرند. اما خبر خوب اینكه تحقیقات جدید نشان داده اغلب جوانان، به رغم رفتار هایشان، والدین خود را دوست دارند و فكر می كنند روابطشان با آنها به مرور بهتر خواهد شد.
توصیه های مهم
حسود نباشید
ممكن است اوقات خوش و فرصت هایی كه جوانان دارند باعث شود پدر و مادرها احساس پیری بكنند. قدرت جسمی آنها درست وقتی زیاد شده كه قدرت شما در حال كاهش است. ممكن است سوخت پنهان تمامی مشاجره ها و مشكلات شما حسادت باشد.
خانه را امن كنید
جوانان به دنبال كشف زندگی هستند اما نیاز به پایگاهی دارند كه برگردند. خانه باید جای امنی باشد كه جوان دوست داشته باشد به آنجا برگردد، جایی كه از او حمایت می شود، از او مراقبت می شود و او را مهم می شمارند.
حمایت دوجانبه
پدر و مادر باید پیش از هر چیز بین خودشان درباره ارزش ها و مقررات اولیه به تفاهم برسند و بعد در اجرای آنها یكدیگر را پشتیبانی كنند. جوان معمولا از پدر و مادری كه مدام با هم درگیر می شوند و همدیگر را تخریب می كنند حساب نمی برد. دام متداولی كه پدر و مادرها گرفتار آن می شوند همدست شدن با فرزندشان علیه دیگری است. این كار معمولا منجر به مشكلات دائم می شود.
مهارت گوش دادن
بزرگسالان باید چشمه پند و اندرز، همدلی و امنیت باشند. جوان باید مطمئن بشود پدر یا مادرش یك دفعه برای قضاوت، انتقاد یا یك نصیحت ساده از كوره در نمی رود. گوش دادن نخستین مهارت لازم است.
مقررات
جوان هر قدر هم كه رشد سریعی داشته باشد پدر و مادر باید حامی او باشند و به همین علت باید تصمیم بگیرند كه قوانین اولیه چه باشند. درست است كه ممكن است جوان با وضع این قوانین مخالفت كند اما اینها برای امنیت او لازم هستند. قوانین باید واضح باشند و به همه افراد خانواده تفهیم شوند البته جایی كه امكانش هست باید با خود جوان هم توافق كرد. قوانین باید منطقی و محكم باشند اما آن قدر سختگیرانه نباشند كه جوان از آن زده بشود. نباید برای همه چیز قانون وضع كنید. بعضی موارد قابل مذاكره هستند و بعضی دیگر را باید به خود جوان واگذار كرد. تحریم هایی مثل منع خروج از خانه فقط وقتی كارساز است كه از قبل به آن فكر شده باشد. اگر نمی خواهید چنین كاری بكنید حرفی از آن به میان نیاورید. برعكس پاداش برای رفتارهای خوب در این بین هم اهمیت دارد.
مدیریت اختلاف نظرها
جوانان خانواده باید در وضع قوانین خانه مشاركت كنند. آنها هم مثل هركس دیگر اگر دلیل منطقی ببینند و كارساز بودن آن را لمس كنند، بیشتر به قانون پناه می برند. اگر جوانی نسبت به قوانینی كه در خانه برای او اعمال می شود اعتراض داشته باشد حتما بعضی قوانینی كه برای خواهر و برادر كوچكش وضع شده، به نظرش مفید می آید. اگر جوان در قوانین خانه مشاركت نمی كند حتما با وضع آن از طرف شما مشكل دارد و بهتر است او را هم در این كار شریك كنید. والدین باید موضع گیری خود را انتخاب كنند. خیلی كارهایی كه جوانان انجام می دهند ناراحت كننده است همان طور كه احتمالا كارهای والدین آنها را ناراحت می كند اما همه این كارها ارزش جار و جنجال ندارند. معمولا صرف وقت برای تحسین تصمیم گیری ها یا رفتارهای شایسته و بجا بهتر است. بدترین عادت ها هم وقتی والدین به آنها عكس العمل نشان ندهند خود به خود از بین می روند.
تنبیه بدنی را فراموش كنید
با اینكه ثابت شده تنبیه بدنی كمكی نمی كند هنوز بسیاری از مردم گاه گاهی بچه ها را كتك می زنند. اگر چنین كاری را با جوانان هم انجام بدهید به او یاد می دهید خشونت روش پذیرفته شده ای برای حل مشكلات است و او حتما وقتی بزرگتر هم شد این روش را به كار می برد. از طرفی جوان قدرت بدنی بالایی دارد و تنبیه بدنی در این سن به چرخه دعوا و مرافعه تبدیل می شود، شما او را می زنید، او شما را می زند و همچنان ادامه می یابد.
الگو باشید
درست است كه جوان در این سن مستقل تر شده است اما هنوز خیلی چیزها را درباره رفتارهایش از پدر و مادر یاد می گیرد. اگر می خواهید دروغ نگوید خودتان دروغ نگویید، اگر می خواهید سیگار نكشد خودتان سیگار نكشید. اگر می خواهید مهربان و بخشنده باشد خودتان این طور باشید. «آن كاری را كه می گویم بكن نه آن كاری را كه می كنم.» هیچ اثری ندارد.
سپاسگزاری
اگر فرزند جوان شما آن قدر كه انتظار دارید سپاسگزار نیست نگران نباشید. خیلی خوب بود اگر این طور بود اما احتمالا تا وقتی كه خودش بچه دار نشود نمی فهمد كار شما چقدر سخت و دشوار بوده است.
كمك بگیرید
گاهی اوقات تمام این توصیه ها هم كاری از پیش نمی برند و شما و فرزند جوانتان با هم نمی سازید. گاهی نگرانی ها درباره تغییرات جسمی دوره جوانی، اینكه زود اتفاق افتاده اند یا دیر شده اند، یا روابط او با دوستانش تمامی ندارند. در این جور موارد با پزشك مشورت كنید. اگر در خانواده ای جو خشونت حاكم است، والدین همدیگر را كتك می زنند، بچه ها همدیگر را كتك می زنند، بچه ها والدین را می زنند یا والدین بچه ها را می زنند حتما از مشاور خبره كمك بخواهید. هنگامی كه در تحصیل مشكلی رخ می دهد مسلما معلم ها منبع اطلاعاتی خوبی هستند. معلم شاید مشاوره تحصیلی را پیشنهاد كند. روانشناس تشخیص می دهد آیا مشكل خاصی در یادگیری وجود دارد یا نه. در موارد درگیری های ذهنی هم مشاور كمك خوبی است.
جوانانی كه بیش از چند ماه در معرض آشفتگی و اضطراب قرار می گیرند یا افسردگی، اختلال تغذیه یا مشكلات رفتاری دارند نیز معمولا به كمك حرفه ای نیاز دارند.
